DAO چیست؟ معرفی سازمان خودگردان غیرمتمرکز
تصور کنید شما در یک شرکت کار می کنید و با رییستون به مشکل می خورید، سازمان شما یک سازمان متمرکز است و رییس شما در راس هرم این سازمان قرار دارد، طبیعتا می دونید چه اتفاقاتی خواهد افتاد، حقوق دیر واریز میشه، اگر وام بخواهید تعلق نمی گیره، کاراتون بیشتر میشه و الی آخر…
همه این اتفاقاتی که برای شما میفته به خاطر شما نیست به خاطر سیستمیه که داخلش مشغول به فعالیت هستید. یک سیستم فاسد متمرکز که یک راس دارد و هر چیزی که اراده کند همون میشه.
اما DAO اومد تا یکم معادله قدرت رو بهم بزنه. در این مقاله قصد داریم تا به صورت کامل با سازمان خودگردان غیر متمرکز یا همون Decentralized Autonomous Organizationentrlized که به اختصار با عنوان DAO شناخته می شود آشنا بشیم و بقهمیم DAO چه کاربردی داره! همراهمون باشید.
سازمان متمرکز چیست؟
قبل از اینکه به مفهوم سازمان غیرمتمرکز برسیم لازمه که با سازمان متمرکز آشنا بشیم.
سازمان متمرکز یعنی همون چیزی که اول مقاله گفتم، یک نفر در راس، حرف یک نفر تصمیم درسته، اطلاعات از زیر دست یک نفر باید بگذره، همه چیز مثل یک هرم است که افراد معمولی فعال در اون سازمان در پایین اون هرم و رییس در بالای هرم قرار داره و اکثر مواقع در حق افرادی که در پایین هرم قرار دارند نابرابری میشه.
مثالش رو می تونیم طرح های سازمانی و اداره جاتی زمان الان خودمون بزنیم.
می تونیم صرافی های متمرکز رو مثال بزنیم
صرافی های متمرکز یک دیتابیس اصلی دارند و در صورت مشکل کل سیستم دچار مشکل میشود.
سازمان غیرمتمرکز چیست؟
می رسیم به اصل ماجرا و سازمان غیرمتمرکز.
بعد از انقلاب بیت کوین در دنیای نقل و انتقالات مالی این ایده به سر تمام مردم جهان افتاد که دنیارو نه تنها از بابت سیستم مالی بلکه از بابت کل مدیریت به سمت غیرمتمرکز شدن ببرند.
در سازمان ها و سیستم غیرمتمرکز شما راس هرمی نمی بینید، رییسی ندارید و مشکلات خاصی نیست. با اینکه سازمان های غیرمتمرکز هم خالی از مشکل نیستند و در ادامه خواهیم پرداخت.
سازمان خودگردان غیرمتمرکز “DAO” چیست؟
ایده DAO از همینجا شکل گرفت.
همونطور که گفتیم DAO یعنی سازمان خودگردان غیرمتمرکز به این شکل کار می کنه که یک سری کدها در بستر قرارداد هوشمند نوشته میشه و این کدها به هیچ عنوان قابل تغییر نیستند، تمام جامعه ای که مشغول فعالیت در اون زمینه هستند باید با توجه به قوانین این کدها فعالیت کنند در غیر این صورت از جامعه اخراج می شوند. درست مثل فرم قرار داد در سازمان متمرکز با این تفاوت که همه اون قوانین رو تایید می کنند و همه حق اظهار نظر دارند.
به طور مثال یک جامعه ای دور هم جمع میشوند تا کاری رو انجام بدن مثلا ساخت یک بازی کامپیوتری.
در حالت سننتی یک شرکت وجود داره و یک نفر تصمیم گیرنده و حالا نهایتا یک کمیته تصمیم گیرنده و یک تیم اجرایی و برنامه نویس و … اما در DAO شرایط به این شکله که یک جامعه دور هم جمع می شوند و همه حق نظر دارند، همه در پروژه فعالیت می کنند و همه سود حاصله رو به دست میارند. این میشه یک DAO.
| سازمان متمرکز | سازمان غیرمتمرکز DAO |
|---|---|
| وجود یک نفر در راس | هیچ راسی نیست و قدرت در دست همه است. |
| همه حق تصمیم گیری ندارند | همه با توجه به سهمشون حق اظهار نظر دارند حتی کسی که یک سهم دارد. |
| سود سیستم به درستی تقسیم نمیشه | سود سیستم با توجه به سهم همه پخش میشود. |
| در صورت به وجود اومدن مشکل در راس کل سیستم دچار فساد میشه | اگر مشکلی برای یک عضو بوجود بیاد سریعا جایگزین ایجاد میشه تا سیستم به مشکل نخوره. |
از این رو اکثر استارتاپ هایی که وارد بازار کریپتو می شوند برای جمع آوری جامعه و نقدینگی پروژه خود را در قالب DAO مطرح می کنند.
چطوری سرمایه گذار یک DAO بشیم؟
شما تنها نیازه که توکن های اون پروژه DAO رو خریداری کنید تا به یکی از سرمایه گذاران و افراد اون جامعه تبدیل بشید که حق نظر و رای داره درست مثل توکن های حاکمیتی. بعد از اینکه توکن هارو خریداری کردید می تونید در سود سهیم باشید و به میزان توکن هاتون حق رای دارید. هر توکن برابر یک رای است. سازمان DAO به دلیل اینکه روی قرارداد هوشمند و بلاکچین بنا میشه، کاملا منبع باز و شفاف است در نتیجه از بروز فساد و مشکل در داخل اون جلوگیری به عمل میاره.
سازمان غیرمتمرکز برای کاربردپذیر بودن به چه چیز نیاز داره؟
- قوانین
- تامین سرمایه
هر سیستمی برای فعالیت نیاز به قوانین دارد، این قوانین در DAO به صورت کد در قرارداد هوشمند نوشته میشه در مرحله بعد افراد با دیدن این قوانین و برنامه ها تصمیم می گیرند وارد این پروژه بشن یا نه! وقتی تصمیم به انجام این کار گرفتند مرحله تامین سرمایه و بودجه شروع میشه که در این مرحله میشه فهمید که اون پروژه ارزش ذاتی داره یا نه. در پایان افرادی که در پروژه سرمایه گذاری کردند حق رای بدست میاورند و می تونند در پروژه سهیم باشند.
سازمان های خودگردان چه کاربردهایی دارند؟
تصور کنید لازمه برای یک بحران طبیعی برای یک منطقه، شهر و یا کشوری پول جمع آوری بشه، اگر قرار باشه پولو برای یک حساب دولتی یا شخصی بریزید اعتماد می کنید؟ عده محدودی اعتماد می کنند. اما تصور کنید با کمک سازمان خودگردان غیرمتمرکز DAO این نقدینگی جمع بشه. نه راسی وجود داره و نه احتمال دزدی و فسادی. همه چیز کاملا قانونی روی قرارداد هوشمند نوشته میشه.
تصور کنید یک پروژه ای استارتاپ می شه و فعالیت های خاصی رو در بر می گیره. این پروژه در بستر DAO شروع به فعالیت می کنه و تمام فعالیت های یک سازمان متمرکز رو در غالب غیرمتمرکز در بر می گیره.
معایب DAO چیست؟
همونطور که گفتیم سیستم DAO خالی از عیب هم نیست.
- هکر
- عدم توانایی دادن مسئولیت به مردم
- قانونی نبودن
حمله هکرها اولین عیب این زمینه است. طبیعتا هر سیستم دیجیتالی که ایجاد میشه مخصوصا اگر نوپا هم باشه مورد حمله و تهاجم هکرها قرار می گیره. مثل پروژه DAO که در می سال ۲۰۱۶ عرضه شد اما بخاطر یک مشکلی که در کدهای اولیه این برنامه بود مورد حمله هکرها قرار گرفت و ۵۰ میلیون دلار اتریوم در اون زمان دزدیده شد. بخاطر این حمله اعتبار DAO و اتریوم باهم زیر سوال رفت و همین امر باعث ایجاد اتریوم امروزی شد. که بهش می گن فورک و می تونید مقاله کاملشو مطالعه کنید.
عده ای هم معتقد هستن که نمیشه دسترسی و تصمیم گیری یک جامعه و سیستم رو به مردم عادی سپرد. برای مثال یک تغییر کوچک هم نیاز داره که رای اکثریت رو از آن خودش کنه. مثلا حتی برای برطرف کردن یک باگ امنیتی نیازه که رای اکثریت را از آن خودشون کنند و تا زمانی که رای گیری بشه هکر ها می تونند کد مخرب رو در کدهای اصلی برنامه جا ساز کنند.
هیچ قانونی در زمینه DAO نیست و اگر سرمایه کسی دچار مشکل بشه قانونی نیست تا برطرف کنه.
لازم به ذکره که اگر کدهای برنامه به درستی ایجاد بشه حداقل ۲ تای این مشکل ها به سادگی حل خواهند شد و هکری توانایی تخریب برنامه رو نخواهد داشت و مورد دوم هم بیشتر تفکره تا واقعیت.
جمع بندی و پایان
در این مقاله تلاش کردیم که کاملا شمارو با مبحث DAO و سیستم اون آشنا کنیم هر سوالی داشتید در خدمتتون هستم ممنون از توجهتون.
