آشنایی با شاخص های EPS و DPS؛ تفاوت eps و dps چیست؟

آشنایی با شاخص های EPS و DPS، در بازارهای مالی، تخمین سودآوری یک دارایی و تحلیل آن یکی از هدف‌های اصلی تحلیل تکنیکال و فاندامنتال است. برای این منظور، ابزارها و شاخص‌های مختلفی در طول زمان توسعه یافته‌اند. از جمله این ابزارها، می‌توان به EPS (سود هر سهم) و DPS (سود تقسیمی) اشاره کرد که از مهم‌ترین آن‌ها هستند. این دو شاخص اصولاً برای بازار سهام توسعه یافته‌اند، اما امروزه در بازارهای دیگر نیز معادل‌هایی از آن‌ها را می‌توان یافت.

با وجود تفاوت‌هایی در نام، هدف و رویکردهای EPS و DPS متفاوت است و حتی معانی آن‌ها نیز اختلاف دارد. بنابراین، برای هر کسی که در بازارهای مالی فعالیت می‌کند، آشنایی با این دو مفهوم امری ضروری است. در این مقاله به معرفی و توضیح کاربرد این دو شاخص پرداخته و در پایان به تفاوت‌های بین EPS و DPS اشاره خواهد شد.

EPS‌ چیست و چه کاربردهایی دارد؟

EPS یا درآمد به ازای هر سهم (Earnings Per Share)، یک شاخص اساسی در تحلیل بنیادی یا فاندامنتال شرکت‌ها در بازار سهام است. این شاخص، میزان سودآوری شرکت در طول یک بازه زمانی مشخص را نشان می‌دهد. فرمول محاسبه آن نیز ساده و شامل تقسیم سود خالص شرکت از محل فروش سهام (Net Income) بر تعداد کل سهام منتشر شده (Outstanding Shares) است.

در واقع، این شاخص نشان‌دهنده سودی است که به هر سهم از شرکت تعلق می‌گیرد. فرمول محاسبه‌ی آن به صورت زیر است:

EPS = (مجموع سود خالص – مالیات قابل پرداخت) ÷ تعداد کل سهام 

در صورت وجود کسری در محاسبه درآمد به ازای هر سهم، معمولاً مالیات قابل پرداخت یا سود پرداختی شرکت به سهام‌داران نیز از سود خالص کسر می‌شود. همچنین، به دلیل تغییرات در تعداد سهام منتشر شده در طول یک بازه زمانی، برخی شرکت‌ها میانگین وزنی تعداد سهام را در مخرج کسر EPS قرار می‌دهند تا دقت محاسبات افزایش یابد.

بیشتر شرکت‌ها در گزارش‌های عملکردی‌شان، EPS خود را به همراه جزئیات فرمولی که برای محاسبه آن استفاده کرده‌اند، ذکر می‌کنند. در غیر این صورت، بنگاه‌های سرمایه‌گذاری یا فعالان بازار از داده‌های موجود در ترازنامه یا صورت سود و زیان شرکت (Income Statement) برای به دست آوردن این شاخص استفاده خواهند کرد. EPS یکی از معیارهای اصلی است که سرمایه‌گذاران و تحلیلگران برای ارزیابی عملکرد مالی شرکت‌ها به آن توجه می‌کنند.

انواع شاخص EPS کدامند؟‌

با توجه به متغیرهای دخیل در فرمول محاسبه Earnings Per Share (EPS)، این شاخص به انواع مختلفی تقسیم می‌شود که هر کدام می‌توانند در تحلیل تکنیکال یا فاندامنتال مورد استفاده قرار گیرند. برخی از مهم‌ترین انواع EPS عبارتند از:

1. درآمد هر سهم گزارش شده (Reported EPS): این شاخص از اصول حسابداری پذیرفته‌شده استفاده می‌کند و توسط شرکت‌ها اعلام می‌شود. معمولاً با نام GAAP EPS نیز شناخته می‌شود. این شاخص ممکن است شامل خطاهایی باشد و ممکن است توسط شرکت‌ها دستکاری شود.
2. درآمد هر سهم مداوم (Ongoing EPS): در این شاخص، درآمد حاصل از رویدادهای خاصی که برای دستیابی به یک عدد قابل اطمینان‌تر حذف می‌شود.
3. درآمد دفتری هر سهم (Book Value EPS): این شاخص نشان‌دهنده درآمد هر سهم پس از فروش همه دارایی‌ها و پرداخت بدهی‌های شرکت است.
4. درآمد انباشت هر سهم (Retained EPS): در این شاخص، سود خالص و سود انباشته با یکدیگر جمع شده و کل سود پرداختی از آن کسر می‌شود.
5. درآمد نقدی هر سهم (Cash EPS): این شاخص با تقسیم جریان نقدی فعلی یک شرکت بر سهام رقیق‌شده آن به دست می‌آید و نشانگر میزان نقدینگی شرکت است.
6. درآمد رقیق‌شده هر سهم (Diluted EPS): در این شاخص، علاوه بر کل سهام منتشر شده، معادل سهام ضمانت‌نامه‌های قابل اعمال و اوراق قرضه قابل تبدیل نیز در نظر گرفته می‌شود.

این انواع شاخص EPS هر کدام دارای استفاده‌ها و کاربردهای خاص خود هستند و معمولاً با توجه به شرایط و نیازهای مختلف، تحلیلگران و سرمایه‌گذاران از آنها استفاده می‌کنند.

نحوه استفاده از سود به ازای هر سهم در ترید

در دوره‌های آموزش ترید، به‌ویژه در بازار سهام، توجه ویژه‌ای به شاخص EPS و روش‌های استفاده از آن در ترید می‌شود. این شاخص از جمله متغیرهای لازم برای محاسبه نسبت قیمت به درآمد یا P/E است، که خود یکی از مهم‌ترین معیارهای برآورد سودآوری یک دارایی محسوب می‌شود. در این فرمول، عدد E واقعیتاً همان EPS یا درآمد به ازای هر سهم است و صورت کسر، مخفف Price یا قیمت هر سهم است. از این رو با داشتن درآمد به ازای هر سهم، می‌توان سود حجم مشخصی از سرمایه‌گذاری را به دست آورد.

با توجه به تعریف، آشکار است که EPS بالاتر، به معنی سودآوری بیشتر یک سهم است؛ زیرا نشان می‌دهد سرمایه‌گذاران ارزش بیشتری در سهام آن شرکت یافته‌اند. بدین ترتیب، احتمال افزایش قیمت آن سهام در آینده نیز بیشتر خواهد بود. علاوه بر این، تریدرها معمولاً به پیش‌بینی تحلیل‌گران از EPS شرکت‌ها نیز توجه دارند و عدد اعلام شده توسط شرکت‌ها را با تحلیل‌های افراد یا نهادهای مستقل مقایسه می‌کنند.

به‌عنوان مثال، اگر درآمد به ازای سهم شرکتی بر اساس گزارش آن افزایش یافته، اما انتظار تحلیل‌گران عددی بالاتر از آن بوده باشد، احتمال افت قیمت آن سهام نیز قوی خواهد بود. به عبارت دیگر، اگر کاهش EPS یک سهم، کمتر از انتظار کارشناسان باشد، احتمال افزایش قیمت آن نیز بالاست.

DPS چیست و چه کاربردهایی دارد؟

سود نقدی یا سود تقسیمی یک شرکت به ازای هر سهم منتشر شده، به عنوان شاخص Dividend per Share (DPS) شناخته می‌شود. این شاخص که به‌صورت کوتاه DPS نیز نامیده می‌شود، با تقسیم کل سود سهام پرداخت‌شده شرکت در یک بازه زمانی بر تعداد کل سهام عادی منتشر شده، محاسبه می‌شود. معمولاً بازه زمانی مورد نظر یک‌ساله است.

DPS = (سود بلند مدت پرداختی – سود رویدادهای خاص) ÷ تعد کل سهام 

سرمایه‌گذاران و تریدرها از شاخص DPS به‌مانند EPS برای ارزیابی عملکرد یک شرکت و ارزش سرمایه‌گذاری در سهام آن استفاده می‌کنند. این شاخص، سود واقعی سهام‌داران را مشخص می‌کند و می‌تواند نشانگر ثبات مالی یک شرکت باشد. در محاسبه DPS، معمولاً سود تقسیمی رویدادهای خاصی که معمولاً یک بار در طول سال منتشر می‌شوند، از سود بلندمدت و عادی پرداخت‌شده کسر می‌شود. این باعث می‌شود که سهام‌داران به برآورد دقیق‌تری از درآمد سرمایه‌گذاری خود برسند.

به‌عنوان مثال، اگر سود سهام نقدی شرکتی با یک میلیون سهم منتشر شده، ۳۰۰ هزار دلار سود پرداختی و ۶۰ هزار دلار سود رویدادهای خاص داشته باشد، محاسبه DPS برابر با عدد زیر خواهد بود:

۰.۲۴ دلار = ۱۰۰۰۰۰ ÷ ( ۶۰۰۰۰ – ۳۰۰۰۰۰)

مانند EPS، در محاسبه DPS نیز ممکن است تعداد کل سهام منتشر شده با میانگین وزنی آن جایگزین شود تا به عددی مطمئن‌تر برسیم.

نحوه استفاده از DPS‌ در ترید

استفاده از شاخص DPS در ترید و سرمایه‌گذاری در بازار بورس بسیار اهمیت دارد. افزایش سود تقسیمی سهام یک شرکت می‌تواند نشانگر سودآوری بیشتر سهام و موفقیت آن شرکت در اجرای برنامه‌های توسعه‌ای خود باشد. با این حال، در استفاده از این شاخص، باید به روند آن در طول دوره‌های مختلف توجه کرد. افزایش مداوم یا حتی ضعیف DPS، نشانه قوی‌تری از بهبود سود سهام است، مقایسه با افزایش یکباره و شدید آن.

اما در تفسیر یک کاهش DPS باید احتیاط کرد. این کاهش ممکن است به دلیل عوامل مختلفی اتفاق بیافتد، از جمله پرداخت بدهی‌ها، سرمایه‌گذاری در بازارها، یا پرداخت سودهای خاص متعدد و بزرگ. بنابراین، توصیه می‌شود این شاخص را در کنار داده‌های مالی دیگر یک شرکت، مانند میزان بدهی، تفسیر کنید. همچنین، باید به یاد داشت که برخی از شرکت‌های تازه‌تاسیس در ابتدا DPS ناچیز یا حتی صفر دارند، اما این موضوع به معنی عدم سوددهی سهام آنها در آینده نیست، زیرا آنها ممکن است دارای پتانسیل رشد بالا باشند.

تفاوت EPS و DPS در یک نگاه

همانطورکه می‌دانید، مخرج کسر فرمول DPS و EPS یکسان و برابر با تعداد کل سهام منتشر شده در طول یک بازه زمانی مشخص است. اما تفاوت در صورت کسر این دو، بیانگر تفاوت‌هایشان است. بنابراین، EPS بیانگر سود نهایی یک شرکت به ازای هر سهم است؛ اما این شاخص نمی‌تواند درآمد سرمایه‌گذار از محل خرید آن سهم را مشخص کند. به‌جای آن، شاخص DPS سود واقعی و دریافت‌شده سرمایه‌گذار با خرید سهام آن شرکت را به او نشان می‌دهد.

هر دوی این شاخص‌ها می‌توانند نشان‌دهنده قدرت و ضعف عملکرد ناشر خود باشند. با این‌حال، شرکت‌های تازه‌کار معمولا به جای DPS عمدتا بر انتشار EPS خود متمرکز هستند. این شاخص بهتر می‌تواند پتانسیل رشد چنین شرکت‌هایی را نشان دهد.

همچنین، تفسیر کاهش DPS و EPS کمی متفاوت است. یک EPS کاهشی را با قطعیت بیشتری می‌توان به معنی ریسک بیشتر سرمایه‌گذاری تلقی کرد. این در حالیست که کاهش DPS می‌تواند دلایل دیگری به جز عملکرد ضعیف شرکت هم داشته باشد. این دلایل، حتی می‌توانند نشان‌دهنده پتانسیل رشد قیمت و سود سهام آن در آینده باشند.

در جدول زیر به‌طور خلاصه دو شاخص DPS و EPS را با یکدیگر مقایسه کرده‌ایم.

جمع بندی

در این مقاله به بررسی آشنایی با شاخص های EPS و DPS؛ تفاوت eps و dps چیست، پرداختیم. در سرمایه‌گذاری، اهمیت دارد که به طور کلی به بازارهای مالی نگاه کنیم و از همه جنبه‌ها در تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاری خود استفاده کنیم. استفاده از هر شاخص تحلیلی، از EPS و DPS گرفته تا اندیکاتورهای پیچیده‌تر، به تنهایی نمی‌تواند کافی باشد تا موفقیت سرمایه‌گذاری را تضمین کند.

به‌ویژه در بازار سهام، لازم است که به جزئیات ترازنامه و صورت سود و زیان شرکت، سابقه فعالیت آن، اعتبار سرمایه‌گذاران، و دیگر عوامل موثر در عملکرد شرکت توجه کنیم. تفسیر شاخص‌های EPS و DPS نیز نیازمند مطالعه دقیق اطلاعات مالی و آگاهی از روند تاریخی و عملکرد شرکت است. به اشتراک گذاری تجربه و دانش فردی می‌تواند به دیگران کمک کند تا در تصمیم‌گیری‌های خود در بازارهای مالی بهتر و البته مطمئن‌تر عمل کنند.