مزایا و معایب صرافی‌های غیرمتمرکز

مزایا و معایب صرافی‌های غیرمتمرکز، غیرمتمرکز بودن، از اصول اساسی فناوری بلاک‌چین است. اما تا اخیراً بسیاری از سرمایه‌گذاران تنها از طریق مبادلات متمرکز به سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال می‌پرداختند.
این ناهمخوانی منجر به پیدایش صرافی‌های غیرمتمرکز شد که بستر غیرمتمرکزی را برای معامله ارزهای دیجیتال بدون نیاز به اعتماد به نهادهای متمرکز فراهم می‌کنند.
در ادامه به تشریح کارکرد صرافی‌های غیرمتمرکز و بررسی مزایا و معایب صرافی‌های غیرمتمرکز برای مؤسسات مالی خواهیم پرداخت. DEXها می‌توانند گامی مثبت در جهت تحقق کامل فلسفه غیرمتمرکز بودن بلاک‌چین باشند.

عملکرد صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX)

صرافی‌های غیر متمرکز (DEX) به کاربران امکان می‌دهند تا بدون نیاز به واسطه‌گر مرکزی، از طریق معاملات همتا به همتا و بر روی یک پلتفرم آنلاین امن، اقدام به خرید و فروش ارزهای دیجیتال کنند.
در DEXها خرید و فروش ارزها از طریق قراردادهای هوشمند و بدون نظارت یک نهاد متمرکز انجام می‌شود.

نمونه‌هایی از DEXها

خلاصه‌ای از کارکرد صرافی‌های غیرمتمرکز

در صرافی‌های غیرمتمرکز، بلاک‌چین نقش شخص ثالث را برعهده دارد. بلاک‌چین با حذف نقاط ضعف، کنترل دارایی‌ها را به کاربران می‌دهد و تجارت امن و شفاف را ممکن می‌سازد. DEXها از قراردادهای هوشمند برای اجرای تراکنش‌ها استفاده می‌کنند. البته انواع DEX با سطوح مختلف غیرمتمرکز بودن وجود دارد.
DEXها در پاسخ به مشکلات سیستم‌های مالی سنتی متمرکز ظهور کردند. بلاک‌چین و قراردادهای هوشمند، DEXها را از ساختار متمرکز متمایز کرده و مزایایی مانند افزایش امنیت و شفافیت را به ارمغان آورده‌اند. در ادامه بیشتر به مزایا و معایب صرافی‌های غیرمتمرکز می‌پردازیم.

انواع صرافی‌های غیرمتمرکز

غیرمتمرکزسازی کامل DEXها به دلایل فنی محدود است، بنابراین بیشتر آنها نیمه‌متمرکز هستند و از اجزای متمرکز برای برخی کارکردها استفاده می‌کنند. DEXهای نیمه‌متمرکز ممکن است تحت نظارت‌های دولتی قرار بگیرند، اما کاربران کنترل کلیدهای خصوصی خود را حفظ می‌کنند.
DEXها اغلب یک بلاک‌چین را مدیریت کرده و سفارشات را با قراردادهای هوشمند اجرا می‌کنند، بدون اینکه به سرمایه کاربران دسترسی داشته باشند.
بنابراین با وجود محدودیت‌های فنی، DEXها نسبت به سیستم‌های سنتی امنیت و حریم خصوصی بیشتری را فراهم می‌کنند.

سفارشات درون‌زنجیره‌ای در DEXها

برخی DEXها تمام مراحل سفارشات را درون زنجیره انجام می‌دهند که از نظر فلسفی غیرمتمرکزتر است اما عملی نیست. انجام تمام مراحل سفارشات در زنجیره بلاکی باعث کندی فرآیند و افزایش هزینه‌ها می‌شود. همچنین کندی زمان تراکنش‌ها موجب پیش‌دستی و سوءاستفاده سرمایه‌گذاران می‌شود.
بنابراین اجرای کامل سفارشات در زنجیره علی‌رغم مزایای فلسفی، در عمل با مشکلات و محدودیت‌هایی روبروست که DEXها باید راه‌حل‌هایی برای آن بیابند.

سفارشات خارج‌زنجیره‌ای در DEXها

در DEXهای خارج‌زنجیره‌ای، سفارشات در نهادهای متمرکز ثبت می‌شوند که کمی متمرکزتر است. این نهادها می‌توانند از دسترسی به سفارشات سوءاستفاده کنند اما وجوه کاربران در امان است.
برخی DEXها امکان مدیریت سفارشات خارج‌زنجیره‌ای را از طریق قراردادهای هوشمند فراهم می‌کنند.
سفارشات خارج‌زنجیره‌ای سرعت بیشتری دارند اما کمتر غیرمتمرکز هستند. DEXها باید بین این دو تعادل ایجاد کنند.

عملکرد بازارسازهای خودکار (AMM) در DEXها

بازارسازهای خودکار (AMM) به طور الگوریتمی قیمت جفت‌های دارایی را در زمان واقعی محاسبه می‌کنند.
AMMها به طور خودکار و غیرمتمرکز عمل می‌کنند و اجازه می‌دهند کاربران بازاری روی بلاک‌چین ایجاد کنند. کاربران به جای معامله مستقیم، با قراردادهای هوشمند تعامل می‌کنند.
AMMها فاقد سفارش معاملات هستند و قیمت‌ها به صورت الگوریتمی تعیین می‌شود. AMMها نسبتاً کاربرپسند بوده و با کیف پول‌های محبوب یکپارچه می‌شوند. در مجموع، AMMها مدل جذابی برای DEXها محسوب می‌شوند.

مزایای صرافی‌های غیرمتمرکز

صرافی‌های غیرمتمرکز دارای مزایای درخشانی هستند که عاشقان ارز دیجیتال را به سوی خود جلب کرده‌اند. در میان این ویژگی‌های فراوان، چند مورد از همه برجسته‌ترند:

عدم نیاز به احراز هویت یا تایید KYC/AML یا کارت شناسایی

یکی از بارزترین ویژگی‌های DEXها این است که کاربران برای استفاده از آن‌ها نیازی به انجام فرایند احراز هویت KYC یا ارائه مدارک شناسایی ندارند.
کاربران صرفاً با داشتن یک کیف پول می‌توانند بدون نیاز به هویت‌شناسی، اقدام به خرید و فروش ارزهای دیجیتال کنند. اطلاعاتی هم که در ابتدا ثبت می‌کنند به صورت کاملاً محرمانه نگهداری شده و قابل دسترسی برای افراد ثالث نیست.
این موضوع باعث شده DEXها از نظر حریم خصوصی بسیار مطلوب عمل کنند.

تضمین حریم خصوصی

در صرافی‌های غیرمتمرکز، سرمایه، اطلاعات شخصی و داده‌های خصوصی کاربران در امان است. کاربران می‌توانند بدون نگرانی در مورد افشای اطلاعات، مبادرت به معامله کنند.

امنیت در برابر خطر طرف مقابل

یکی دیگر از مزایای کلیدی صرافی‌های غیرمتمرکز، ایمن‌تر بودن آن‌ها در برابر خطرات ناشی از طرف مقابل است:
از آنجایی که کاربران نیازی ندارند دارایی‌های خود را به صرافی منتقل کنند، صرافی‌های غیرمتمرکز خطر سرقت و از دست رفتن سرمایه بر اثر حملات هکری را کاهش می‌دهند. همچنین این صرافی‌ها از دستکاری قیمت یا حجم معاملات توسط طرف مقابل جلوگیری می‌کنند. در نتیجه، کاربران می‌توانند تا حدی ناشناس بمانند و از رعایت قوانین در معاملات ارزهای دیجیتال طفره روند.

امکان معامله تمامی ارزهای دیجیتال

یکی دیگر از مزایای صرافی‌های غیرمتمرکز این است که امکان معامله تمام انواع ارزهای دیجیتال را فراهم می‌کنند.
کاربران می‌توانند ارزهای دیجیتال تازه‌تأسیس و ناشناخته‌ای را که پیش از این معامله آنها دشوار بود، از طریق صرافی‌ها یا برنامه‌های غیرمتمرکز با یکدیگر مبادله کنند.
در مقابل، صرافی‌های متمرکز معمولاً تنها چند ارز محبوب را پشتیبانی می‌کنند و معامله ارزهای کوچک‌تر را محدود می‌سازند. همچنین صرافی‌های متمرکز، کاربران کشورهای خاصی را محدود می‌کنند.

شفافیت بالا با قابلیت متن‌باز

یکی دیگر از ویژگی‌های منحصربفرد DEXها، برخورداری از قابلیت متن‌باز است.
کاربران DEX می‌توانند به تمامی کدهای منبع و قراردادهای هوشمند پلتفرم دسترسی داشته باشند. این امر شفافیت فوق‌العاده بالایی را برای کاربران به ارمغان می‌آورد و باعث افزایش اعتماد آنها می‌شود.
همچنین کاربران می‌توانند به صورت دقیق نحوه انجام معاملات و ثبت آن‌ها را رصد کنند. قابلیت متن‌باز یکی از بزرگترین مزیت‌های DEXها به شمار می‌رود.

عدم محدودیت در حجم معاملات

یکی دیگر از نکات مثبت DEXها نبود هرگونه محدودیتی در حجم یا میزان معاملات است.
در بسیاری از صرافی‌های متمرکز، سقف مشخصی برای معاملات کاربران در نظر گرفته می‌شود. اما DEXها هیچ محدودیتی در این زمینه ندارند و کاربران می‌توانند به هر حجمی که مایلند معامله انجام دهند.
این ویژگی باعث شده تا DEXها برای سرمایه‌گذاران حرفه‌ای و فعالان بازارهای مالی جذابیت زیادی داشته باشند.

معایب صرافی‌های غیرمتمرکز

صرافی‌های غیرمتمرکز علی‌رغم مزایای فراوان، دارای معایب و محدودیت‌هایی نیز می‌باشند که باید مورد توجه قرار گیرند. در ادامه این مقاله، به بررسی دقیق‌تر چالش‌ها و مشکلات احتمالی DEXها خواهیم پرداخت. چراکه شناخت جوانب منفی و محدودیت‌های این صرافی‌ها، کاربران را در انتخاب آگاهانه و استفاده بهینه از آن‌ها یاری خواهد کرد. با تبادل نظر بیشتر در این زمینه می‌توانیم به درک جامع‌تری در مورد DEXها دست یابیم:

عدم امکان بازیابی دارایی‌های از دست رفته

یکی از معایب مهم DEXها نبود امکان بازیابی دارایی‌های از دست رفته یا سرقت شده است. به دلیل عدم وجود فرایند KYC و نبود مرکزیت، DEXها قادر به بازیابی وجوه گمشده یا سرقتی نیستند. همچنین امکان لغو تراکنش‌های اشتباه یا بازگرداندن کلیدهای خصوصی گمشده وجود ندارد. بنابراین کاربران باید نهایت دقت را به خرج دهند تا از دست رفتن دارایی‌هایشان در DEXها جبران‌ناپذیر نباشد.

کمبود نقدینگی، چالشی برای رشد

یکی از مشکلات کنونی صرافی‌های غیرمتمرکز، کمبود نقدینگی آن‌ها نسبت به صرافی‌های متمرکز است.با توجه به اینکه صرافی‌های غیرمتمرکز تازه تأسیس شده‌اند، هنوز نتوانسته‌اند نقدینگی چشمگیری کسب کنند. این مسأله یک چالش برای رشد آن‌ها محسوب می‌شود.
بنابراین صرافی‌های غیرمتمرکز باید با جذب کاربران جدید، تلاش کنند تا نقدینگی خود را افزایش دهند. موفقیت در این زمینه می‌تواند به رشد و توسعه آن‌ها کمک شایانی نماید.

محدودیت سرعت و معایب آن در صرافی‌های غیرمتمرکز

یکی از معایب صرافی‌های غیرمتمرکز، سرعت پایین‌تر آن‌ها نسبت به صرافی‌های متمرکز است. بررسی و تأیید تراکنش‌ها در شبکه بلاک‌چین، به‌طور طبیعی زمان‌بر است و سرعت پردازش به استخراج‌کنندگان شبکه بستگی دارد، نه خود صرافی.
اگرچه این محدودیت سرعت، از معایب صرافی‌های غیرمتمرکز به شمار می‌رود، اما قیمتی است که بابت برخورداری از امنیت بالاتر شبکه‌ی غیرمتمرکز پرداخت می‌شود.

محدودیت‌های عملکردی و مزایای آن

یکی از مشکلات فعلی صرافی‌های غیرمتمرکز، محدود بودن عملکردها و ابزارهای معاملاتی پیشرفته در آن‌هاست. از آنجا که این صرافی‌ها تازه شکل گرفته‌اند، بیشتر روی اجرای ساده‌ترین دستورات خرید و فروش تمرکز دارند. بنابراین ابزارهای پیشرفته معاملاتی مانند توقف ضرر، معاملات اعتباری و وام‌دهی در آن‌ها وجود ندارد.
این محدودیت‌ها می‌تواند به عنوان فرصتی برای رشد و تکامل صرافی‌های غیرمتمرکز در نظر گرفته شود تا در آینده قابلیت‌های بیشتری را ارائه کنند.

چالش مقیاس‌پذیری

یکی از چالش‌های پیش روی صرافی‌های غیرمتمرکز، مشکلات مقیاس‌پذیری شبکه‌های بلاک‌چین زیرساخت آن‌ها مانند اتریوم است.
شبکه اتریوم همانند سایر بلاک‌چین‌ها، در ابتدا برای کارکرد امن در مقیاس کوچک‌تر طراحی شده بود. اگرچه از سال ۲۰۱۸ به بعد راه‌حل‌های مقیاس‌پذیری بزرگ ارائه شده است، ولی صرافی‌های غیرمتمرکز همچنان با محدودیت‌های لایه اول شبکه مواجه هستند. با وجود این چالش، مسیر تکامل شبکه‌های بلاک‌چین و صرافی‌های غیرمتمرکز همچنان ادامه دارد تا کاستی‌های فعلی مرتفع شود.

چالش‌های پیش روی پذیرش گسترده صرافی‌های غیرمتمرکز

علی‌رغم مزایای فناورانه و امنیتی صرافی‌های غیرمتمرکز، پذیرش گسترده آن‌ها با چالش‌هایی روبروست:

• عدم آگاهی از خطرات امنیتی صرافی‌های متمرکز
• عدم آگاهی از راه‌های نگهداری امن دارایی‌ها
• عدم آگاهی از وجود و مزایای صرافی‌های غیرمتمرکز

همچنین چالش‌های فنی مانند رابط کاربری نامناسب، ازدحام شبکه، تأخیر تراکنش‌ها و هزینه‌های بالا موجب شده پذیرش عمومی صرافی‌های غیرمتمرکز کندتر پیش برود.

بنابراین افزایش آگاهی‌بخشی و بهبود فنی صرافی‌ها می‌تواند در رفع این چالش‌ها و پذیرش گسترده‌تر آن‌ها مؤثر باشد.

مزایای استفاده از صرافی‌های غیرمتمرکز برای مؤسسات مالی

• امکان معاملات مستقیم و بدون واسطه از طریق کیف پول شخصی
• عدم امکان نظارت و کنترل توسط سازمان‌های متمرکز، بنابراین کارمزد پایین‌تر
• امکان صدور سند مالکیت برای ابزارهای مالی با استفاده از بلاک‌چین
• عدم نیاز به اعتماد به نهادهای متمرکز
• امنیت بالاتر در برابر حملات و دستکاری‌ها
• توانایی مدیریت مستقیم دارایی‌ها
• افزایش شفافیت، کاهش هزینه‌ها و سانسورها
• امکان ایجاد بازار برای محصولات مالی جدید

خطرات استفاده از صرافی‌های غیرمتمرکز برای مؤسسات مالی

• عدم احراز هویت مشتریان در صرافی‌های غیرمتمرکز، زمینه را برای فعالیت کلاهبرداران و پول‌شویی فراهم می‌کند. هر فردی بدون هویت‌سنجی می‌تواند وارد معامله شود.
• فقدان چارچوب قانونی مشخص، مانع ورود مؤسسات مجاز به این حوزه است. آن‌ها ملزم به فعالیت در بازارهای دارای مجوز هستند.
• نوسانات شدید قیمت به دلیل عدم آنی‌بودن تراکنش‌ها، از دیگر خطرات صرافی‌های غیرمتمرکز است.
• احتمال بروز ازدحام در شبکه و افزایش هزینه‌های اجرایی نیز در این صرافی‌ها وجود دارد.
• عمومی بودن بلاک‌چین باعث می‌شود افراد سودجو بتوانند تراکنش‌ها را رصد کرده و اقدام به آربیتراژ کنند.
• شفافیت کد قراردادهای هوشمند امکان سوءاستفاده از آسیب‌پذیری‌ها را فراهم می‌کند. ریسک قراردادهای هوشمند یک چالش مداوم برای حوزه دیفای به شمار می‌رود.
• فقدان استانداردهای امنیتی و پشتیبانی فنی مناسب از دیگر دغدغه‌های مهم است.

لذا لازم است راهکارهایی برای مقابله با این چالش‌ها در نظر گرفته شود.

جمع بندی

صرافی‌های غیرمتمرکز امکان معامله ارز دیجیتال بدون واسطه را فراهم می‌کنند. اگرچه غیرمتمرکزسازی کامل محقق نشده، این صرافی‌ها سطوح مختلفی از امنیت و حریم خصوصی ارائه می‌دهند.
مزایا و معایب صرافی‌های غیرمتمرکز مورد بررسی قرار گرفت. در حالی که این صرافی‌ها در حال توسعه هستند، جذب کاربر و نقدینگی بیشتر نیز چالش‌های پیش روی آن‌هاست.
با وجود فرصت‌ها و چالش‌ها، صرافی‌های غیرمتمرکز گزینه امیدوارکننده‌ای برای آینده به شمار می‌روند و انتظار می‌رود با توسعه بیشتر، چالش‌های موجود نیز مرتفع شود.