قدم به قدم در عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ Book Building
بوک بیلدینگ نوعی از عرضه اولیه (IPO) به نام “Book Building” وجود دارد که در آن قیمت سهام به صورت تعاملی توسط شرکت صاحب امتیاز (ایجنت ارائه‌کننده) و سرمایه‌گذاران تعیین می‌شود. در این روش، اطلاعات مربوط به شرکت و پروژه‌های آینده به سرمایه‌گذاران ارائه می‌شود و سرمایه‌گذاران نیز پیشنهادات خود را برای تعیین قیمت سهام ارائه می‌دهند.
روش بوک بیلدینگ Book Building
- تشکیل کمیته IPO: شرکت تصمیم می‌گیرد که از روش Book Building برای عرضه اولیه استفاده کند و یک کمیته IPO تشکیل می‌دهد. این کمیته معمولاً از نمایندگان شرکت، بانک‌های سرمایه‌گذاری و مشاوران حقوقی و مالی تشکیل می‌شود.
- تهیه Prospectus: شرکت Prospectus یا اطلاعاتی کامل در مورد شرکت، عملکرد مالی، ریسک‌ها، استراتژی‌ها و اطلاعات دیگر مرتبط با IPO تهیه می‌کند. این اسناد به سرمایه‌گذاران ارائه می‌شود تا آنها را با وضعیت شرکت آشنا کند.
- Book Building: سرمایه‌گذاران با تحلیل اطلاعات Prospectus و دیگر منابع مرتبط، میزان تقاضای خود برای خرید سهام و قیمتی که مایل به پرداخت برای هر سهم هستند را تعیین می‌کنند. این اطلاعات توسط کمیته IPO جمع‌آوری می‌شود.
- تعیین قیمت: با توجه به پیشنهادات سرمایه‌گذاران و تحلیل بازار، کمیته IPO تصمیم می‌گیرد که قیمت نهایی سهام را تعیین کند. این قیمت معمولاً در محدوده‌ای از پیشنهادات سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرد.
- اخذ سفارشات نهایی: پس از تعیین قیمت نهایی، سرمایه‌گذاران دعوت به خرید سهام با قیمت مشخص می‌شوند. آنها می‌توانند سفارشات خود برای خرید سهام را ثبت کنند.
- تخصیص سهام: پس از اتمام دوره جمع‌آوری سفارشات، سهام بین سرمایه‌گذاران بر اساس تقاضا و تعداد سهام موجود تخصیص داده می‌شود. سرمایه‌گذارانی که پیشنهادات قیمت بالاتری داشته‌اند، احتمالاً اولویت بیشتری در تخصیص سهام خواهند داشت.
- عرضه عمومی: پس از تخصیص سهام به سرمایه‌گذاران، سهام به صورت عمومی به بازار عرضه می‌شود. این مرحله به عنوان “لیستینگ” شناخته می‌شود.
- تجربه پس از عرضه: پس از عرضه عمومی، سهام به صورت عمومی در بازار خرید و فروش می‌شود. ارزش سهام ممکن است به تغییرات بازار و عملکرد شرکت وابسته باشد.
عرضه اولیه در بورس ایران چیست؟
عرضه اولیه در بورس ایران به فرآیندی اطلاق می‌شود که در آن شرکت‌ها اقدام به فروش اولین دسته سهام خود به عموم سرمایه‌گذاران می‌نمایند. در این فرآیند، شرکت‌ها به دنبال تأمین سرمایه جهت راه‌اندازی یا توسعه کسب و کار خود هستند.
در ابتدا، شرکت‌ها تصمیم می‌گیرند که بخشی از سهام خود را به عنوان سهام عرضه اولیه به عموم سرمایه‌گذاران عرضه کنند. این سهام‌ها به صورت اولیه در بازار بورس عرضه می‌شوند. سپس سرمایه‌گذاران حقیقی و حقوقی به عنوان خریداران این سهام عرضه اولیه شرکت‌ها می‌توانند در فرآیندی که به عنوان “ثبت سفارشات” شناخته می‌شود، سفارش خرید خود را وارد کنند.
در فرآیند ثبت سفارشات، سرمایه‌گذاران مشخص می‌کنند که به چه مقدار و با چه قیمتی مایل به خرید سهام عرضه اولیه هستند. سپس با توجه به سفارشات وارد شده، قیمت نهایی سهام و تعداد سهام‌هایی که به فروش می‌رسند، مشخص می‌شود.
از آنجایی که سهام عرضه اولیه معمولاً با قیمت پایین‌تری نسبت به ارزش واقعی شرکت به عرضه می‌رسند، سرمایه‌گذاران امکان سوددهی قبل از آغاز معاملات در بازار اولیه را دارند. این فرآیند برای شرکت‌ها منبع تأمین سرمایه اساسی برای توسعه و رشد کسب و کارها محسوب می‌شود.
مزیت روش بوک بیلدینگ به عرضه اولیه عمومی
مزیت اصلی روش بوک بیلدینگ نسبت به عرضه اولیه عمومی در بورس، در عدالت بهتری در تخصیص سهام به سرمایه‌گذاران وجود دارد. در این روش، تخصیص سهام به صورت مساوی بین تمام شرکت‌کنندگان انجام می‌شود، اما در عرضه اولیه عمومی ممکن است تخصیص سهام به صورت ناعادلانه‌تری انجام شود. علاوه بر این، در بوک بیلدینگ متقاضیان می‌توانند در یک بازه زمانی مشخص به ثبت سفارش خود اقدام کنند، که این امکان را فراهم می‌کند که بیشتر افراد با توجه به شرایط و زمان مناسب برای خود، در فرآیند عرضه اولیه شرکت کنند. این دو ویژگی باعث افزایش شفافیت و انعطاف در فرآیند عرضه اولیه می‌شود و از جذب تنوع بیشتری از سرمایه‌گذاران بهره‌برداری می‌کند.
روش بوک بیلدینگ در بورس چیست؟
روش بوک بیلدینگ به عنوان یک روش نوین در فرآیند عرضه اولیه سهام شرکت‌ها در بازار سرمایه، در سال‌های اخیر به طور فراگیری در بورس تهران به کار گرفته شده است. این روش، امکان جمع‌آوری سرمایه از سرمایه‌گذاران حقیقی و حقوقی را فراهم می‌کند. در این روش، سرمایه‌گذاران با توجه به بازه‌ای از قیمت‌های مشخص‌شده از پیش، سفارشات خرید یا فروش خود را ثبت می‌کنند.
یکی از ویژگی‌های کلیدی این روش، تعیین بازه‌ی قیمتی از سوی سازمان بورس است که قبل از شروع معاملات به عموم اعلام می‌شود. سپس، سرمایه‌گذاران با توجه به این بازه، سفارشات خود را وارد می‌کنند. با دریافت سفارشات و تحلیل حجم و قیمت‌های وارد شده، قیمت نهایی سهام تعیین می‌شود و به اطلاع عمومی می‌رسد.
یکی از مزیت‌های اساسی این روش، این است که به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهد تا سفارشات خود را با توجه به بازه‌ی قیمتی که تعیین شده، وارد کنند، این امر می‌تواند به عدالت و توازن در تخصیص سهام کمک کند. همچنین، این روش می‌تواند به شرکت‌ها در تعیین قیمت مناسب برای سهام خود کمک کند و از افزایش تقاضا و جذب سرمایه حمایت نماید.
در این راستا، می‌توان نتیجه گرفت که روش بوک بیلدینگ با توجه به تمرکز بر بازه‌ی قیمتی و انعطاف در ورود سفارشات، بهبود‌های قابل ملاحظه‌ای در فرآیند عرضه اولیه سهام به ارمغان آورده است.
روش بوک بیلدینگ در کارگزاری مفید
پس از مطالعه پیام ناظر و تعیین ساعت ثبت سفارش، شما می‌توانید در زمانی که در سامانه‌های آنلاین کارگزاری مفید اعلام شده است، سفارش خود را ثبت کنید. در این راستا به نکات زیر توجه کنید:
- حجم حداکثری که در آگهی عرضه مشخص شده است، باید مطابق با دامنه قیمتی که اعلام شده است، انتخاب شود.
- در زمان ارسال سفارش تا پایان مهلت مقرر، شما می‌توانید سفارش خود را حذف یا ویرایش کنید.
- در این روش، هر کد معاملاتی تنها مجاز به ثبت یک سفارش از یک کارگزاری خواهد بود.
- پس از پایان زمان سفارش‌گیری، امکان حذف یا ویرایش سفارش وجود نخواهد داشت.
لازم به ذکر است که در روش بوک بیلدینگ، اگر تحلیل مناسبی از قیمت‌گذاری شرکت در فرآیند عرضه اولیه نداشته باشید (با توجه به شناور بودن قیمت)، ممکن است با احتمالات زیر مواجه شوید:
- سهم به شما تخصیص داده نشود.
- به دلیل هیجان بازار و ارزش‌گذاری نادرست، ضرر کنید.
در نتیجه، توصیه می‌شود تا با دقت و آگاهی کامل از شرایط بازار و شرکت، در فرآیند بوک بیلدینگ شرکت کنید.
بعد از مرحله ثبت سفارش، نوبت به مرحله تخصیص سهام به کدها می‌رسد، که با توجه به شرایط ثبت سفارش به صورت زیر انجام می‌شود:
- در صورتی که حجم کل سفارشات در محدوده قیمتی بالا (قیمت سقف دامنه) از تعداد سهامی که سهام‌دار عمده قصد عرضه دارد، بیشتر باشد، قیمت پایانی سهم برابر با قیمت سقف خواهد بود. در اینجا، تعداد حداقلی سهام مشخص و از اولین تا آخرین سفارش، به ترتیب اختصاص داده می‌شود تا میزان سهام مورد نظر به پایان برسد.
برای مثال، اگر تعداد سهام قابل عرضه 1 میلیون سهم باشد و حجم سفارشات در سقف 2 میلیون سهم قرار داشته باشد، در ابتدا 100 سهم به تمام شرکت‌کنندگان با قیمت سقف تخصیص داده می‌شود. سپس دوباره 100 سهم به هر فرد داده می‌شود، و این فرآیند تا پایان میلیون سهم ادامه خواهد داشت.
- اگر حجم کل سفارشات مساوی با تعداد سهام قابل عرضه باشد، سهام‌ها براساس اولویت قیمتی از بالاترین تقاضا تا کف قیمتی عرضه می‌شوند. قیمت پایانی به‌صورت میانگین موزون قیمت‌های تخصیص‌یافته در بازار عادی محاسبه می‌شود.
- در صورتی که حجم کل سفارشات در دامنه قیمت، بیشتر از تعداد سهام قابل عرضه باشد، به ترتیب اولویت قیمتی، سهام‌ها از بالاترین قیمت به پایین‌ترین قیمت عرضه می‌شوند. اگر در پایین‌ترین قیمت سفارشات باقی‌مانده بیشتر از تعداد سهام باشد، به روش تخصیص مشابه مرحله 1 عمل می‌شود.
در تمام این مراحل، کسانی که سفارش خود را با قیمت زیر سقف قرار داده‌اند، به سهامی تخصیص داده نمی‌شوند.
۴. در صورتی که حجم کل سفارش‌های ثبت شده کمتر از تعداد کل سهام قابل عرضه باشد، اما به گونه‌ای باشد که پس از اجرای تعهد خرید حداقل به میزان ۵۰ درصد کل تعهد و بیشتر از ۱۰ درصد کل سهام قابل عرضه انجام شود، قیمت عرضه معادل قیمت کف خواهد بود.
۵. در صورتی که حجم کل سفارش‌های ثبت شده به گونه‌ای باشد که با اجرای تعهد خرید هم کل سهام قابل عرضه معامله نشود، عرضه انجام نمی‌شود و فرآیند عرضه اولیه ناموفق خواهد بود. در این حالت، باید با قیمت پایین‌تری مجدداً اطلاعیه عرضه اولیه اعلام گردد.
بوک بیلدینگ کارگزاری آگاه
در روش بوک بیلدینگ، کارگزاری آگاه امکان ثبت سفارش‌ها را در یک بازه زمانی به شرکت‌کنندگان فراهم می‌کند، به‌طوری که نیازی به ثبت سفارش‌ها در یک زمان خاص نیست. پس از ثبت سفارش‌ها، هسته معاملات تعداد سهام مورد نیاز برای عرضه اولیه را به‌طور مساوی بین تمام افرادی که خرید سهام را درخواست کرده‌اند، تقسیم می‌کند.
در این روش، امکان ثبت سفارش‌ها در طول یک بازه زمانی مشخص به شرکت‌کنندگان داده می‌شود و پس از پایان این بازه، تخصیص سهام به صورت مساوی صورت می‌گیرد. این روش می‌تواند از تراکم سفارش‌ها در یک زمان خاص جلوگیری کند و فرآیند تخصیص را به صورت عادلانه‌تری انجام دهد.
خرید عرضه اولیه از چند کارگزاری
در توجه داشته باشید که در روش بوک بیلدینگ، امکان خرید عرضه اولیه از چند کارگزاری مختلف وجود دارد، به شرطی که هر سرمایه‌گذار با استفاده از کد ملی و کد بورسی منحصر به فرد خود، تنها یک بار بتواند در عرضه اولیه شرکت کند. امکان خرید تعداد بیشتری سهم تنها در روزهای پس از عرضه اولیه و در ساعت ۸:۳۰ صبح امکان‌پذیر است.
به عنوان خلاصه، هدف اصلی از عرضه اولیه تامین سرمایه برای راه‌اندازی یک کسب و کار جدید یا رشد کسب و کارهای موجود است. ارزش‌گذاری سهم در عرضه اولیه به گونه‌ای انجام می‌شود که قیمت آن پایین‌تر از ارزش واقعی سهم‌ها باشد، به طوری که سود حداقل ۲۰ درصدی برای خریداران فراهم شود. در نظر داشته باشید که تعداد سهم‌ها در عرضه‌های اولیه محدود است و نمی‌توان به طور یکباره در چند روز به رشد سرمایه دست یافت.
