رپد توکن چیست؟ بررسی انواع و کارکرد Wrapped Token ها
رپد توکن، همان‌طور که می‌دانیم، برخی بلاک‌چین‌های جدید نظیر پولکادات (Polkadot) به‌طور ویژه برای حل چالش تعامل‌پذیری بین شبکه‌ها طراحی شده‌اند. با این وجود، هنوز هم به راهکارهایی برای برقراری ارتباط میان شبکه‌های بزرگ و قدیمی‌تر مانند بیت کوین و اتریوم نیاز داریم. اینجا است که مفهوم رپد توکن (Wrapped Token) به میان می‌آید؛ هدف اصلی این توکن‌ها دقیقاً تسهیل ارتباط بین این شبکه‌ها است.
در این مقاله قصد داریم نگاهی جامع به رپد توکن‌ها بیندازیم، کاربردهای آن‌ها را بررسی کنیم و انواع مختلف آن‌ها را معرفی کنیم تا به‌طور کامل درک کنید که این توکن‌های منحصربه‌فرد چگونه عمل می‌کنند و چه نقشی در اکوسیستم ارزهای دیجیتال دارند. پس تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.
رپد توکن چیست؟
رپد توکن (Wrapped Token) نوعی ارز دیجیتال است که ارزش آن به دارایی دیجیتال یا فیزیکی دیگری نظیر طلا، سهام یا املاک متصل می‌شود. این نوع توکن‌ها به‌طور خاص طراحی شده‌اند تا قابلیت استفاده در پلتفرم‌های دیفای (DeFi) را فراهم کنند. دارایی اصلی در یک فضای ذخیره دیجیتال ذخیره و به‌اصطلاح “رپ” (wrapped) می‌شود، سپس توکن جدیدی برای تبادل و استفاده در پلتفرم‌های مختلف به وجود می‌آید.
این توکن‌ها پل ارتباطی میان بلاک‌چین‌های مختلف را فراهم می‌کنند و امکان بهره‌گیری از دارایی‌های غیربومی را در این شبکه‌ها می‌دهند. در واقع، رپد توکن‌ها می‌توانند نمایانگر هر دارایی‌ای باشند؛ از آثار هنری و کلکسیونی NFT گرفته تا ارزهای فیات، کالاها، اوراق بهادار و املاک. از آنجا که ارزش رپد توکن‌ها به دارایی‌های دیگری وابسته است، مدیریت این توکن‌ها نیاز به نهادی حضانتی دارد که وظیفه رپ (wrap) و آن‌رپ (unwrap) کردن دارایی‌ها را برعهده بگیرد. به زبان ساده‌تر، این نهادها هستند که ارتباط میان توکن و دارایی اصلی را برقرار یا قطع می‌کنند.
یکی از نمونه‌های معروف، رپد بیت کوین (Wrapped Bitcoin) یا wBTC است که از طریق قراردادهای هوشمند در بلاک‌چین اتریوم مورد استفاده قرار می‌گیرد. البته رپد بیت کوین تنها نمونه این نوع توکن‌ها نیست؛ رپد اتر (Wrapped Ether) نیز از جمله رپد توکن‌هایی است که بیشتر در پلتفرم‌های سازگار با استاندارد ERC-20 اتریوم و BEP-20 بایننس اسمارت چین مورد استفاده قرار می‌گیرد.
چرا اتر هم رپد می‌شود؟
جالب است بدانید که توکن‌های ERC-20 در بستر اتریوم ساخته می‌شوند، اما چون اتر (ETH) پیش از آن‌ها توسعه یافته است، با این توکن‌ها سازگار نیست. بنابراین، درست مانند بیت کوین، اتر نیز باید برای سازگاری با سایر توکن‌های ERC-20 “رپد” شود. به همین دلیل، نسخه‌ای توکنیزه‌شده از اتر برای استفاده در پلتفرم اتریوم به وجود آمده است.
بلاک‌چین‌هایی مانند کاردانو، پولکادات و سولانا نیز به‌منظور تسهیل دسترسی به اپلیکیشن‌های دیفای، در حال آزمایش رپد توکن‌ها هستند. یکی از پروژه‌های جدید در این حوزه، bLuna است؛ نسخه رپد توکن لونا که متعلق به شبکه ترا (Terra) است و می‌تواند به‌طور آزادانه معامله شود یا به‌عنوان وثیقه در پروتکل‌های ترا مورد استفاده قرار گیرد. ترا یک پلتفرم بلاک‌چینی است که با استفاده از استیبل کوین‌ها به ایجاد یک سیستم پرداخت جهانی غیرمتمرکز کمک می‌کند.
انواع رپد توکن‌ها
حال که با عملکرد رپد توکن‌ها آشنا شدیم، بهتر است نگاهی به انواع مختلف این توکن‌ها بیندازیم و تفاوت‌های آن‌ها را بررسی کنیم. به‌طور کلی، رپد توکن‌ها به چند دسته تقسیم می‌شوند:
- توکن‌های رپد برداشت نقدی (Cash-settled): این نوع توکن‌ها امکان تبدیل مستقیم به دارایی اصلی خود را ندارند و به جای آن، ارزش توکن از طریق مکانیزم‌های دیگری تسویه می‌شود.
- توکن‌های رپد برداشت غیرنقدی (Redeemable): این دسته از توکن‌ها به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهند که توکن‌های رپد را مستقیماً با دارایی‌های پایه خود مبادله یا معاوضه کنند، که یکی از ویژگی‌های کلیدی این نوع توکن‌ها محسوب می‌شود.
- NFTهای رپد: همه توکن‌های غیرمثلی (NFT) به یک استاندارد ثابت محدود نمی‌شوند و هرکدام می‌توانند رابط برنامه‌نویسی کاربردی (API) مختص به خود را داشته باشند که در ساخت، انتقال و نمایش متاداده‌های مرتبط با توکن مورد استفاده قرار می‌گیرد. استاندارد ERC-721 که نخستین بار توسط بازی معروف کریپتوکیتیز (CryptoKitties) معرفی شد، به عنوان رایج‌ترین استاندارد NFT شناخته می‌شود. NFTهای رپد به کاربران امکان می‌دهند که از این دارایی‌ها برای تعامل با پلتفرم‌های دیگر یا حتی وثیقه‌گذاری استفاده کنند.
رپد توکن چگونه کار می‌کند؟
نهادهای حضانتی، به درخواست صرافی‌هایی مانند ایرسواپ (Airswap)، کوین‌لیست (CoinList)، آوی (AAVE)، زیروایکس (0x) و میکر (Maker)، اقدام به ایجاد مقدار معینی از رپد توکن‌ها در پلتفرم‌هایی همچون اتریوم می‌کنند. این توکن‌ها نماینده‌ای از دارایی‌های اصلی مانند بیت کوین هستند. زمانی که یک کاربر قصد تبدیل رپد توکن خود به دارایی پایه، مثلاً بیت کوین را داشته باشد، از نهاد حضانتی درخواست می‌کند تا آن دارایی را از محل ذخایر آزاد کند. به بیان ساده، برای هر wBTC موجود، یک واحد بیت کوین در ذخایر حضانتی وجود دارد که این نهاد وظیفه نگهداری آن را بر عهده دارد.
با این حال، یکی از چالش‌های اصلی در فرایند ایجاد و مدیریت رپد توکن‌ها، نیاز به اعتماد به نهاد حضانتی است. از آنجایی که این نهاد به عنوان واسطه، دارایی‌ها را نگهداری می‌کند، این وضعیت با اصول اصلی دنیای آزاد و غیرمتمرکز ارزهای دیجیتال در تضاد است. در حالی که وجود این واسطه در حال حاضر ضروری است، چرا که کاربران و تریدرها به‌تنهایی نمی‌توانند از رپد توکن‌ها برای تراکنش‌های بین‌زنجیره‌ای استفاده کنند، فناوری بلاک‌چین به سرعت در حال پیشرفت است و ممکن است در آینده‌ای نزدیک، شاهد راه‌حل‌های کاملاً غیرمتمرکز برای این مشکل باشیم.
رپد بیت کوین؛ معروف‌ترین نمونه رپد توکن‌ها
رپد بیت کوین (Wrapped Bitcoin) به‌عنوان اولین پروتکل رپد توکن در ژانویه ۲۰۱۹ راه‌اندازی شد. این پروتکل با هدف ترکیب نقدینگی و قدرت بیت کوین با انعطاف‌پذیری توکن‌های ERC-20 طراحی شد تا بتوان از آن در شبکه اتریوم بهره برد.
در حالی که خود بیت کوین به‌دلیل ساختار فنی‌اش نمی‌تواند مستقیماً در تراکنش‌های دیفای استفاده شود، رپد بیت کوین این محدودیت را رفع می‌کند. این توکن به‌عنوان جایگزینی برای بیت کوین، قابلیت مشارکت در اکوسیستم دیفای و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز مبتنی بر اتریوم را فراهم می‌کند.
با رشد سریع دیفای، که اکنون میلیاردها دلار در حوزه‌های وام‌دهی، معاملات آپشن و مشتقات در حال گردش است، نیاز به وجود چنین توکنی به‌شدت احساس می‌شد. تقاضای بالا برای استفاده از بیت کوین به‌عنوان دارایی پایه در دیفای، به ایجاد این نوع توکن منجر شد و اهمیت آن را بیش از پیش نمایان کرد.
رپد بیت کوین نقشی کلیدی در دنیای ارزهای دیجیتال ایفا می‌کند، چرا که قیمت آن دقیقاً معادل با بیت کوین اصلی است؛ اما از لحاظ کاربردی، مزایای بیشتری را به‌همراه دارد. به‌طور مشخص، رپد بیت کوین این امکان را فراهم می‌آورد که از بیت کوین در پلتفرم‌های دیفای برای مواردی مانند وام‌دهی و سرمایه‌گذاری استفاده شود.
به زبان ساده، یک فرد که بیت کوین دارد می‌تواند با اتصال کیف پول خود به یک پلتفرم غیرمتمرکز و از طریق قراردادهای هوشمند، بیت کوین خود را به‌عنوان وام واگذار کرده و در ازای آن سود سالانه ثابت دریافت کند. در مقابل، وام‌گیرنده می‌تواند ارز دیجیتال خود را به‌عنوان وثیقه در اختیار بگذارد و در صورت عدم توانایی در بازپرداخت وام، وثیقه به‌طور خودکار به کیف پول وام‌دهنده منتقل می‌شود.
وام‌دهندگان حتی در شرایط بازار نزولی، یعنی زمانی که ارزش دارایی‌ها کاهش می‌یابد، با استفاده از این مدل تأمین مالی می‌توانند همچنان سود کسب کنند.
جمع بندی
در این مقاله، به بررسی رپد توکن‌ها پرداختیم و انواع و کاربردهای آن‌ها را مرور کردیم. همان‌طور که مشاهده کردید، رپد توکن‌ها نقش بسیار مهمی در افزایش تعامل‌پذیری میان بلاک‌چین‌های مختلف ایفا می‌کنند. این توکن‌ها امکان استفاده از دارایی‌ها یا ارزهای دیجیتال خاص را در پلتفرم‌های دیگر فراهم کرده و محدودیت‌های موجود را از بین می‌برند.
با اینکه بلاک‌چین‌های جدیدی با قابلیت تعامل‌پذیری طراحی شده‌اند، همچنان شبکه‌های بزرگی مانند بیت‌کوین و اتریوم فاقد این ویژگی هستند و نیازمند راه‌حل‌هایی مانند توکن‌های رپد می‌باشند.
رپد بیت‌کوین، یکی از اولین و برجسته‌ترین نمونه‌های این نوع توکن‌ها، توانست دنیای ارزهای دیجیتال را متحول کند. این توکن باعث شد تا بیت‌کوین نیز بتواند در پلتفرم‌های مختلف مورد استفاده قرار گیرد و برای اهدافی مانند تأمین مالی، وام‌دهی و سایر برنامه‌های مالی بهره‌برداری شود.
به‌طور کلی، توکن‌های رپد به‌سرعت در حال گسترش هستند و اعضای اکوسیستم ارزهای دیجیتال باید به این پیشرفت توجه کنند و نقش کلیدی آن‌ها را در آینده این صنعت در نظر بگیرند.
