کاربرد فناوری بلاکچین : فهرست کامل و جامع

رشد روزافزون بلاکچین به عنوان یک تکنولوژی نرم افزاری فرد به فرد که از یکپارچگی اطلاعات دیجیتالی فرد حفاظت می کند از یک سو و همچنین موفقیت چشمگیر این تکنولوژی در چند سال اخیر باعث شده است که برای دیگر ارزهای رمزگذاری، خدمات امضای دیجیتال، سیستم قراردادهای هوشمند، کیف پول های امن، پیاده سازی زیرساخت های بانکداری و دیگر اپلیکیشن ها مورد استفاده قرار بگیرد و از سوی دیگر باعث شده است که مزایای این تکنولوژی به عنوان یکی از مسائل مهم بانکداری مطرح گردد. از جمله این مزایا می توان به رفع مشکل هزینه های هنگفت پیاده سازی و نگهداری سیستم های قدیمی بانک ها، هزینه های بالای جایگزینی، کندی در ارائه خدمات، عدم توانایی گسترش و رشد سیستم و وجود واسطه های فراوان در انجام تراکنش های مالی اشاره نمود. در ادامه به شماری از کاربردهای مهم بلاکچین اشاره می کنیم.

1- بانکداری

مؤسسات مالی می توانند به کمک بلاکچین سرعت تراکنش ها را افزایش داده، زمان و هزینه مورد نیاز آن را کاهش دهند. از فناوری بلاکچین می توان در زیرساخت های مالی موجود مانند سهام، اوراق قرضه و زمینه های دیگری استفاده کرد. مؤسسات مالی، شرکت هایی هستند که بلاکچین را وسیله ای برای افزایش موفقیت های خود میدانند. آنها می توانند در حالی که سامانه هایشان با پلتفرم های شرکت های دیگر سازگار است، داده های مربوط به موجودی و دارایی های خود را به صورت رمزنگاری شده و با امنیت بالا، تولید، مدیریت و ذخیره کنند. این شرکت ها می توانند خدماتی یا دیگر مؤسسات مالی باشند. البته مؤسسات مالی و بانک هایی که از بلاکچین استفاده می کنند، باید خطر کاهش قدرت در بازار تبادلات ارزی را بپذیرند. بانک ها به عنوان مجریان اصلی بازار تبادلات ارزی شناخته می شوند، اما فقدان فناوری بلاکچین خلاء بزرگی در این بخش ایجاد می کند. مقامات بانک انگلیسی سانتاندر Santander پیش بینی می کنند، بلاکچین می تواند در سال ۲۰۲۲ به صورت سالانه ۲۰ میلیارد دلار ذخیره مالی برای بانکها فراهم کند.

2- بهداشت و درمان

اطلاعات مردم و بیماران یک جامعه یکی از حساس ترین انواع داده ها به حساب می آیند و محافظت از آنها باید در اولویت مقامات کشور قرار داشته باشد، زیرا نشت داده ها ممکن است باعث مرگ بیماران بسیاری شده و مشکلات فراوانی را برای مراکز درمانی به وجود بیاورند یا حتی سوءاستفاده ها و باج گیری های گسترده ای رخ دهد. برای نمونه می توان به بعضی از گزارش ها اشاره کرد که براساس آن تنها در سال ۲۰۱۵ بیش از ۱۰۰ میلیون نفوذ سایبری به بخش درمانی صورت گرفته است. از بلاکچین می توان در زمینه های صنعتی، پزشکی و زمینه های بسیار دیگری استفاده نمود. به عنوان مثال، می توان آن را در بخش پزشکی که سوابق بیماران دستکاری می شود به کار گرفت. این فناوری به پزشکان اجازه میدهد تا پرونده ای از سوابق بیماران را با امنیت بالا ذخیره کرده و آنها را در صورت لزوم در اختیار دیگر بیمارستانها و مراکز درمانی قرار دهند. این کار علاوه بر افزایش امنیت ذخیره سازی و انتقال داده ها، باعث کاهش خطرها و هزینه های مدیریت داده ها می شود.

3- انتخابات الکترونیکی

فناوری بلاکچین در دنیای واقعی و در انتخابات احزاب سیاسی، اتحادیه ها، دانشگاه ها و به طور کلی هرجایی که برای برقراری دموکراسی باید نظرات افراد را ثبت کنیم کاربرد دارد. فناوری بلاکچین راه حل فوق العاده ای برای مقابله با دستکاری اطلاعات می باشد و پایگاهی امن برای رأی دادن با استفاده از تلفن همراه فراهم می آورد. از مزایای به کارگیری بلاکچین در رأی گیری می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• رأی دهندگان می بینند که رأی آنها شمارش شده و هرگونه دستکاری در آراء قابل مشاهده و پیگیری است.
• دولت و احزاب مستقل می توانند برای شفافیت بیشتر انتخابات نتایج آراء را تأیید کنند.
• با یک پایگاه داده غیرمتمرکز داده های مربوط به آراء در بین سرورها توزیع شده و تخریب و یا تغییر دادن آنها توسط هک یک سیستم مرکزی امکان پذیر نیست.

4- آموزش و پرورش

یکی از مزایای شناخته شده فناوری بلاکچین بی نیاز کردن ما از سیستم کاغذی است و این به نوبه خود ریسک جعل اسناد را از بین می برد. مدارک تحصیلات تکمیلی مقاطع مختلف مثل دیپلم، لیسانس، فوق لیسانس و غیره یا حتی کارنامه دانش آموزان در مدارس، گواهینامه های دوره های آموزشی همه کاغذی هستند و به طبع مشکلات زیادی را ایجاد می کنند. زمانی که اطلاعات مربوط به نمرات دانش آموزان و دوره های آموزشی گذرانده شده بر بستر بلاکچین قرار می گیرند، به هیچ وجه پاک نخواهند شد و امکان جعل یا دستکاری آنها وجود ندارد. در عین حال شما می توانید خیلی راحت با رضایت مالک آنها به این اطلاعات دسترسی داشته باشید. با بلاکچین در حقیقت حق کنترل و نگهداری از اطلاعات شخصی با خود شخص می باشد. این مسئولیت، نگهداری مدارک تحصیلی و دسترس پذیری آنها در موقع تقاضا را از دوش مؤسسات آموزشی بر خواهد داشت. حسابداری امور مالی فرآیند مهمی در دانشگاه ها و سایر مؤسسات آموزشی است، فناوری بلاکچین سیستم محاسیه شهریه ی پرداختی دانشجویان و دستمزد استادان را بهبود داده و مکانیزمی شفاف و عادلانه برای کمک های مالی و سرمایه گذاری در پروژه های مختلف را فراهم می آورد.

5- دولت ها

شبکه بلاکچین به علت قدرت خود در ذخیره سازی دارایی های دیجیتالی و تهیه تاریخچه غیر قابل تغییری از آنها مورد توجه مقامات کشورهای مختلف قرار گرفته است. برای نمونه، در حال حاضر دولتمردان انگلیس در حال تحقیق برای بهبود روش های ذخیره سازی اطلاعات توسط بلاکچین هستند. به علاوه وزارت زمین دوبی در زمان برگزاری نمایشگاه جیتکس ۲۰۱۷ اعلام کرد، اولین نهاد دولتی در سراسر جهان خواهد بود که از این فناوری استفاده می کند. وزارت زمین دوبی از بلاکچین برای ایجاد یک پایگاه داده امن به منظور ذخیره سازی داده های همه قراردادهای حوزه املاک مانند اجاره نامه ها، ارتباطات با اداره آب و برق، مخابرات و دیگر صورت حسابهای مرتبط استفاده می کند. به علاوه تعدادی از پژوهشگران هم اکنون در حال بررسی ظرفیت بلاکچین برای ایجاد حکومتی خودمختار هستند.

6- قانون کپی رایت

یکی از مشکلاتی که تولید کنندگان نرم افزار ، نویسندگان، فیلم سازان و فعالان چندین حوزه دیگر دارند رعایت نشدن قانون کپی رایت است، به گونه ای که حتی در بعضی موارد بیش از نیمی از فروش محصول آنها به صورت غیرقانونی انجام می شود. از فناوری بلاکچین می توان برای مقابله با دریافت محصولات چندرسانه ای به صورت غیرقانونی استفاده کرد.

7- شناسایی هویت دیجیتالی

کلیدهای رمزنگاری کاربران به آنها حقوق مالکیتی اعطا کرده و امکان برقراری روابط دیجیتالی را فراهم می کند. بلاکچین می تواند فرصت های مناسبی را برای ایجاد یک سامانه قدرتمند شناسایی هویت دیجیتالی فراهم کند. از آنجایی که دارندگان کلیدهای رمزنگاری خصوصی دارای مالکیت های دیجیتالی هستند، بلاکچین یک راهکار امن برای مدیریت شناسایی در جهان دیجیتالی به حساب می آید که مانع به اشتراک گذاری بخش عظیمی از داده های آسیب پذیر خصوصی توسط کاربران خواهد شد.

8- مدیریت زنجیره تامین

سیستم مدیریت زنجیره تأمین مبتنی بر بلاکچین، در یک دفتر کل توزیع شده اشتراکی راه اندازی می شود و سوایقی غیرقابل انکار از همه داده های مربوط به وضعیت حمل ونقل، وضعیت وسایل نقلیه بارکش، شرایط محیطی انبارها و نظایر آنها را ثبت می کنند. هم شرکتها و هم مصرف کنندگان می توانند با استفاده از فناوری های بلاکچین و اینترنت اشیاء کل چرخه عمر محصول را در زنجیره تأمین رهگیری کنند.

بلاکچین و اینترنت اشیا در کنار یکدیگر، ایمنی حمل و نقل محموله ها را حتی در معاملات برون مرزی تضمین می کنند. این سیستم ارتباطات تمام طرف های حاضر در معامله را تنظیم می کند. به این ترتیب شرایط و ضوابط قرارداد به شکل کدهای کامپیوتری نوشته می شود و تراکنش های مالی در بین تمام طرف های ناشناس بدون بروز اختلاف به آسانی صورت می گیرد. بلاکچین و اینترنت اشیا به شرکت ها امکان می دهد تا با حذف کارهای اداری و کاغذی در هزینه ها و وقشان صرفه جویی کنند و در عین حال اطمینان یابند که حفاظت از داده ها در سراسر اکوسیستم بهتر انجام می شود.

9- توکنیزاسیون

از بلاکچین می توان برای تایید صحت اعتبار داده های فیزیکی منحصر به فرد استفاده کرده و توکنی دیجیتالی را به هر کدام از آنها نسبت داد. این توکن ها برای مرتبط ساختن دنیای دیجیتالی و فیزیکی به یکدیگر مورد استفاده قرار می گیرند. از این نشانه ها می توان برای مدیریت زنجیره تأمین، مالکیت معنوی مقابله با جعل و شناسایی تقلب بهره گرفت.

10- حقوق

در حال حاضر قراردادها به صورت سنتی و با امضای طرفین منعقد می گردند. این امر در غالب موارد با صرف زمان زیادی همراه است. در حالی که اگر بتوان از فناوری بلاکچین در خصوص انعقاد قراردادهای هوشمند بهره گرفت قراردادها می توانند در یک بستر امن و با استفاده از استعلامات الکترونیکی و با سرعت بیشتری صورت پذیرند و همچنین تدوین و نحوه ذخیره سازی این نوع قراردادها می تواند نقش واسطه ها را نیز از بین برده و اعتبار قراردادها را تا حد بسیار بالایی تأمین نماید. همچنین از فناوری بلاکچین میتوان برای ردیابی و ثبت مالکیت های فکری و معنوی به صورت بسیار مؤثری استفاده نمود.

در این صورت می توان اطمینان حاصل نمود که انقلابی در عرصه حضانت از مالکیت های معنوی رخ داده است و شبکه ای جهانی در این خصوص به وجود آمده است تا حقوق منصوره پیش از این نقض نگردد. در حال حاضر اسناد حقوقی رسمی مانند قراردادها برای تأیید امضا و یا مفاد و تعهدات در دفاتر اسناد رسمی تهیه می گردند. با استفاده از فناوری بلاکچین این اسناد می تواند به صورت الکترونیکی به عنوان بخشی از یک کتابخانه دیجیتالی حفظ و نگهداری گردد. در حال حاضر، حقوقدانان به دنبال استفاده از فناوری بلاکچین در اسناد حقوقی هستند تا با ارائه تایمر زمان و اثر یکتا برای استاد حقوقی، آن را جایگزین مهروموم و آگهی های قانونی و امضاهای رسمی نمایند.

11- اینترنت اشیا

اینترنت اشیا را می توان شبکه ای برای مدیریت ابزارهای الکترونیکی خاص متصل به اینترنت به حساب آورد. برای نمونه می توان به کمک این ابزارها روی دمای هوای انبارها نظارت کرد. همچنین امکان مدیریت خودکار سامانه های از راه دور، به کمک اینترنت اشیا فراهم می شود. اینترنت اشیا می تواند با ترکیب نرم افزار، حسگرها و ایجاد شبکه تبادل اطلاعات، نظارت روی سامانه ها را ساده تر کرده و هزینه ها را کاهش دهد و همچنین ترکیب شبکه ایجاد شده با اینترنت اشیا بر پایه بلاکچین می تواند قابلیت اطمینان آن را افزایش دهد. برای نمونه گوگل انویدیا و شرکت های خودروسازی که روی توسعه خودروهای بی راننده و شبکه های ارتباطی بین آنها کار می کنند می توانند به کمک ترکیب دو دستاورد بالا شبکه ای امن تر و قابل اعتماد را برای خودروها ایجاد کنند تا بدون نیاز به سامانه ای مرکزی با سرعت بیشتری داده ها را با یکدیگر به اشتراک بگذارند.

12- تغییر دیدگاه نسبت به اینترنت

در آینده نزدیک هر شخصی که به گونه ای با اقتصاد مبتنی بر پول رابطه داشته باشد، از مزایای بلاکچین بهره مند خواهد شد. با وجود این کاربردهای گسترده تری برای آن به وجود خواهد آمد. برای نمونه تغییر از پایگاه داده های مرکزی به غیرمتمرکز ممکن است برای همیشه روش تعامل را در سراسر اینترنت متحول کند. عده ای از متخصصان نیز از بلاکچین به عنوان نسل جدیدی از اینترنت یا وب ۳ یاد می کنند. داده های وبگاهها در سامانه های مدیریت محتوا که عملکردی مشابه پایگاه داده های متمرکز دارند ذخیره می شوند و اگر هکری موفق شود به آن نفوذ کند می تواند داده ها را به هر شیوه دلخواهی دستکاری کرده یا به سرقت ببرد اما اگر داده ها به بستر بلاکچین منتقل شوند، نه تنها جلوی دسترسی مجرمان سایبری گرفته می شود، بلکه کاربران دیگر به سرورها برای انتقال داده وابستگی نخواهند داشت. این موضوع به معنای سرعت بسیار بالای دانلود و جریان اطلاعاتی بی وقفه ابزارهای متصل به اینترنت است.

13- هوش مصنوعی

یکی از جدیدترین زمینه هایی که بلاکچین را می توان در آن بکار برد، هوش مصنوعی است. زمانی که این دو فناوری با یکدیگر ادغام شوند، استخراج داده به هسته آنها تبدیل خواهد شد. با کمک بلاکچین می توان حجم عظیمی از داده ها را به شکلی کاملا پایدار ذخیره کرد و با کمک هوش مصنوعی امکان تشخیص یا پیش بینی الگوهای موجود در داده های زنجیره ایجادشده، فراهم می شود. به همین دلیل نسبت به نمونه های امروزی که از داده های ناقص يا نادرست بهره می گیرند، نتیجه بسیار دقیق تری به دست می آید. همچنین به مرور زمان با حذف نظارت انسانی، دقت یادشده افزایش خواهد یافت.

14- وب 3

عده ای از تحلیلگران معتقدند بلاکچین بستری برای به وجود آمدن وب ۳ است و به کمک آن می توان اینترنتی أمن ایجاد کرد. اگر محتوای آنلاین را بتوان به واسطه فناوری همتا به همتا و توزیع شده بلاکچین ذخیره سازی کرد، اینترنت به سرعت تغییر کرده و به محلی کاملا متفاوت تبدیل می شود.

همان گونه که گفته شد از بلاکچین اکنون در برقراری ارتباطات پهن باند توزیع شده همتا به همتا، مدل های مالی و سامانه های رأی گیری استفاده می شود و احتمالا بکارگیری آن در ارزهای دیجیتالی در پایین ترین سطح اهمیت قرار دارد. در عصر حاضر، اصلی ترین موضوعی که پیرامون بلاکچین مطرح می شود امکان تغییر بستر اینترنت و به وجود آمدن وب ۳ است.

وب ۳ لزوما بر پایه اطلاعات بنا نمی شود بلکه محلی است که کاربران به الگوریتم های هوشمند نیاز دارند و داده هایی را بدون اینکه متوجه شوند دریافت می کند. ایده اینترنت آزاد به صورت کامل به واقعیت بدل نشده است ایده ای که به هر شخص اجازه می دهد به طور آزاد و محرمانه به برقراری ارتباط بپردازد. از طرفی شرکت های بزرگ و کاربران معمولی به یک اندازه به منابع دسترسی دارند. دلیل اصلی به وقوع نپیوستن طرح بالا وجود سرورها است.

سرورها به ذخیره سازی داده های موجود در اینترنت می پردازند و زمانی که کاربری قصد بازدید از یک صفحه وب را دارد، داده های آن از یک سرور بازخوانی می شوند. شرکت های مخابراتی و فناوری بزرگی مانند گوگل و آمازون که میزبان حجم بالایی از تجهیزات یاد شده هستند، می توانند به شیوه دلخواه آن را گسترش بدهند. همچنین اگر هکری بخواهد اینترنت را از کار بیندازد، تنها کافی است به یک یا چند نمونه از آنها حمله کند. لازم به یادآوری است در سال ۲۰۱۶ چنین حمله ای رخ داد محتوا تنها چیز مورد نیاز برای تبدیل بلاکچین به اینترنتی خود به خود و همتا به همتا است زیرا تقریبا تمام چیزهایی که در این بستر قرار می گیرند محتوا محسوب می شوند، اقدام بالا چالش های بسیاری دارد که نباید آنها را نادیده گرفت. برای نمونه ذخیره سازی داده ها روی بلاکچین خود با محدودیت و مشکلات خاصی روبه رو است و می تواند باعث ناپایداری سامانه بشود از طرفی هم از سیستم های ساخته شده بر پایه سرورها استفاده می شود در نتیجه استانداردهای متفاوتی مورد نیاز بوده و باید با احتیاط مورد بررسی قرار بگیرند.

برای مثال، دریافت فایلی که در نسل های ابتدایی اینترنت چندین دقیقه طول می کشید، هم اکنون در کسری از ثانیه دانلود می شود. همان گونه که گفته شده ایده انتقال اینترنت به بستر بلاکچین کاملا جدید نیست. اولین ارتباطات همتا به همتا به دو دهه قبل باز می گردد و تاکنون شرکتهای مختلفی خدمات خود را بر پایه آن ارائه می دهند. در حال حاضر محتوا از دو طریق پرداخت حق اشتراک ماهیانه یا تبلیغات اطراف صفحات وب در اختیار کاربران قرار می گیرند. در هر دوی این روش ها یک واسطه و مانع برای پرداخت های کوچک وجود دارد، اما بلاکچین امکان برقراری ارتباط مستقیم بین مشتری و خدمات دهنده را فراهم می کند.

یکی از نگرانی های اصلی ایجاد وب ۳ با بلاکچین سانسور محتوا است، زیرا به کارگیری این فناوری به معنای حذف سرورهای مرکزی و قوانین پیرامون آن است. این موضوع مسائل سیاسی و محتواهای غیرقانونی را پیچیده تر می کند. در چنین بستری تمام محتوای غیراخلاقی، تروریستی و غیر قانونی در اختیار کاربران قرار گرفته و مقابله با آن بسیار سخت می شود.

سوالات متداول