استاندارد طلا چیست؟

استاندارد طلا به انگلیسی Gold Standard به سیستم پولی گویند که در آن دولت بطور آزادانه اجازه تبدیل پول به طلا و بالعکس را داده است. یا این که واحد محاسبه اقتصادی استاندارد وزن ثابتی از طلا می باشد.

استاندارد طلا یک سیستم پولی است که با ارزش طلای فیزیکی پشتیبانی می شود.

تاریخچه استاندارد طلا

سیستم Gold Standard بین سالهای 1875 تا 1914 میلادی و بعنوان اولین سیستم رسمی برای ارزیابی نرخ مبادلات ارزی مورد استفاده قرار گرفت.

بحث Gold Standard در انگلستان به طور بالفعل (de facto) در سال 1717 میلادی پس از آن مطرح شد که آیزاک نیوتون، کشور گینه را از نظر منابع نقره، بیش از حد برآورد کرد و در نهایت به طور رسمی و قانونی (de jure) در سال 1819 میلادی انگلستان اقدام به اجرای نظام استاندارد طلا کرد.

در ایالات متحده نیز اگرچه نظام ارزی بر پایه نظام دو فلزی طلا و نقره بود، اما به طور بالفعل از سال 1834 میلادی و به صورت رسمی و قانونی از سال 1900 میلادی و زمانی که قانون Gold Standard به تصویب کنگره نیز رسید، به اجرا گذاشته شد. در سال 1834 میلادی، قیمت هر اونس طلا در آمریکا در 67/20 دلار تثبیت شد. این قیمت تا سال 1933 میلادی ثابت باقی ماند.

۱۸۷۱: آلمان
۱۸۷۳: اتحادیه پولی لاتین (بلژیک، ایتالیا، سوئیس، فرانسه)
۱۸۷۳: ایالات متحده «به طور غیررسمی»
۱۸۷۵: اسکاندیناوی از طریق اتحادیه پولی: دانمارک، نوروژ و سوئد
۱۸۷۶: فرانسه از لحاظ داخلی
۱۸۷۶: اسپانیا
۱۸۷۹: اتریش
۱۸۹۷: روسیه
۱۸۹۷: ژاپن
۱۸۹۸: هند
۱۹۰۰: ایالات متحده «به ‌طور قانونی»

چه کشورهایی امروز دارای استاندارد طلا هستند؟

کشورهای دارای بیشترین ذخایر طلا، از نوامبر 2020 شامل موارد زیر هستند:

United States: 8,134 آمریکا
Germany: 3,364 آلمان
Italy: 2,452 ایتالیا
France: 2,436 فرانسه
Russia: 2,300 روسیه
China: 1,948 چین
Switzerland: 1,040 سوئیس

صندوق بین المللی پول نیز 2814 تن طلا را در خود نگه می دارد، در حالی که بانک مرکزی اروپا (ECB) حدود 460 تن تن را در ذخایر خود نگهداری می کند.

ممكن است كشورهای مدرن از Gold Standard خارج شده باشند، اما بيشتر بانک های مركزی هنوز ذخاير طلا را در اختيار دارند. دلیل ساده این است که طلا رایج ترین دستگاه شبه ارز است که به تضمین شخص ثالث نیاز ندارد و در هر جایی پذیرفته می شود. در صورت بروز یک فاجعه بزرگ مالی، به عنوان یک شکست مهم عمل می کند و با تعیین کف ارزیابی ارزش آنها توسط بازارهای جهانی، به حمایت از ارزش ذاتی ارز کمک می کند.

چرا از استاندارد طلا خارج شدند؟

این استاندارد در حین جنگ جهانی اول، به آن دلیل که آن دسته از کشورهایی که شدیدا درگیر جنگ بودند به تامین مالی تورم‌زا روی آوردند، فرو ریخت. این سیستم در فاصله سال‌های 1925 تا 1931 به شکل «استاندارد ارز طلا»
(Gold Exchange Standard ) دوباره برقرار شد. تحت این استاندارد، کشورها می توانستند طلا یا‌ دلار یا پوند را به ‌عنوان ذخیره نگهداری کنند، به استثنای آمریکا و بریتانیا که ذخایر خود را تنها به شکل طلا نگهداری می کردند.

پشتوانه پول چیست؟

اگرچه پول کاغذی وسیله مبادله است اما پشتوانه آن همچنان سکه‌های طلا و نقره‌ای است که مردم در اختیار دولت‌ها قرار داده‌اند. به این نوع پول، پول اعتباری نیز گفته می‌شود.

پول کاغذی کشورهای مختلف با یکدیگر متفاوت و به مقدار خاصی از طلا یا نقره وابسته بود. یک مشکلی که این نوع پول دارد این است که مردم به دولت برای ذخیره پشتوانه پول اعتماد می‌کنند. اگر دولت پول کاغذی را بدون پشتوانه کافی طلا و نقره ایجاد کند در این صورت ارزش پول کاغذی کاهش پیدا می‌کند. پس از جنگ جهانی دوم و در قرارداد «برتون وودز» استاندارد طلا به صورت رسمی برای ایجاد پول کاغذی پذیرفته شد. این سیستم تا سال 1971 اصلی‌ترین سیستم پولی در دنیا بود.

پشتوانه پول کاغذی سکه‌‌های طلا و نقره بود. این مساله اگرچه مزایای زیادی از نظر حفظ ارزش دارایی‌ها داشت اما مشکلات زیادی برای دولت‌ها ایجاد می‌کرد. از جمله این مشکلات می‌توان به سختی انتقال حجم عظیم طلا و نقره بین کشورهای مختلف اشاره کرد. مشکل دیگر جمع‌شدن طلا در کشورهای قدرتمند بود. از طرفی برخی از بانک های مرکزی کشورها با ادعای داشتن طلا و نقره، پول کاغذی ایجاد می‌کردند اما در شرایط بحران و هجوم مردم به بانک‌ها برای دریافت سکه‌های طلا ارزش پول ملی به شدت افت می‌کرد.

این مشکلات باعث شد که در سال 1971 قرارداد برتون وودز فسخ و پول فیات بدون پشتوانه جایگزین پول کاغذی با پشتوانه طلا و نقره شود. البته تاریخچه پول فیات به حدود ده قرن پیش و ایالت سوچوان چین برمی‌گردد. در آن دوران از پول کاغذی بدون پشتوانه برای خرید و فروش کالاهایی مثل ابریشم، طلا و نمک استفاده می‌شد.

بهترین جایگزین طلا بیت کوین

می‌توان گفت دولت‌ها با تغییر در مقادیر پول موجود در بازارها سعی می‌کنند اقتصاد را از شرایط بحرانی نجات دهند اما این مساله با کاهش ارزش پول همراه است و ارزش دارایی‌های مردم را کاهش می‌دهد. ایده ایجاد ارزهای دیجیتال برای جلوگیری از چنین مسائلی مطرح شده است. در سال 2009 و پس از بحران مالی بزرگ در مقیاس جهانی «بیت‌کوین» به عنوان اولین رمز ارز به دنیا معرفی شد. بیت‌کوین خود را سیستم مالی «غیرمتمرکز» (Decentralised) و «توزیع شده» (Distributed) تعریف می‌کند که به منظور انتقال ارزش همتا به همتا ایجاد شده است.