معرفی ارز دیجیتال یورو؛ برنامه اتحادیه اروپا در ارزهای دیجیتال با یورو دیجیتال
معرفی ارز دیجیتال یورو، دنیای امروز با سرعت فزاینده‌ای به سوی دیجیتالی شدن پیش می‌رود و این روند بانک مرکزی اروپا را به اتخاذ تصمیمی مهم وادار کرده است؛ توسعه یورو دیجیتال (Digital Euro). این ارز دیجیتال قرار است به عنوان نسخه الکترونیکی اسکناس یورو عمل کند و در اختیار تمام شهروندان کشورهای عضو اتحادیه اروپا قرار گیرد. با این حال، انتظار نمی‌رود یورو دیجیتال جایگزین مستقیم پول نقد شود یا در دسته کریپتوکارنسی‌ها قرار بگیرد. در ادامه، به بررسی اصلی‌ترین ویژگی‌های این ارز دیجیتال بانک مرکزی خواهیم پرداخت.
یورو دیجیتال چیست؟
یورو دیجیتال، ارزی است که قرار است در کنار پول نقد به کار گرفته شود و هدف اصلی آن تسهیل تراکنش‌ها در اتحادیه اروپا است. به زبان ساده، Digital Euro جایگزین اسکناس‌های یورو یا سپرده‌های بانکی نخواهد بود، بلکه یک گزینه‌ی مکمل و نوین برای پرداخت‌های دیجیتالی است. بانک مرکزی اروپا (ECB) به وضوح تأکید کرده که این ارز دیجیتال روشی سریع، ایمن و مطمئن برای کسانی است که به پرداخت‌های غیرنقدی تمایل دارند.
بنابراین، در حالی که یورو دیجیتال به کار گرفته می‌شود، تا زمانی که تقاضا برای پول نقد وجود داشته باشد، اسکناس‌های یورو همچنان چاپ خواهند شد. با این حال، احتمال کاهش تدریجی استفاده از پول نقد تا حدی که اسکناس‌ها به تدریج از چرخه‌ی روزمره حذف شوند، کاملاً محتمل است. بانک مرکزی اروپا نیز این اطمینان را داده که تبدیل یورو دیجیتال به سایر اشکال پول همچنان امکان‌پذیر خواهد بود.
به طور کلی، یورو دیجیتال پاسخی به افزایش محبوبیت ارزهای دیجیتالی مانند بیت‌کوین است. هرچند بانک مرکزی اروپا به وضوح تفاوت‌های یورو دیجیتال با کریپتوکارنسی‌ها را مورد تأکید قرار داده، اما بدون شک، استقبال مردم از ارزهای دیجیتال نقش مهمی در ایجاد این نسخه الکترونیکی از یورو داشته است.
تاریخچه ارز دیجیتال یورو
ایده یورو دیجیتال نخستین بار در اکتبر ۲۰۲۰ مطرح شد، زمانی که بانک مرکزی اروپا گزارشی جامع درباره امکان صدور یک ارز دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) منتشر کرد. در این گزارش، پتانسیل و مزایای یک ارز دیجیتال مورد بررسی قرار گرفت. ۹ ماه پس از انتشار این گزارش، پروژه Digital Euro به مرحله‌ای رسید که توسعه آن رسماً آغاز شد. فاز ابتدایی این پروژه که فاز تحقیق و بررسی (Investigation Phase) نام گرفت، از اکتبر ۲۰۲۱ تا اکتبر ۲۰۲۳ ادامه یافت. در این مرحله، طرح‌های مختلف و مدل‌های توزیع به دقت ارزیابی شدند تا زیرساخت‌ها و راهکارهای لازم برای توسعه بهتر این ارز مشخص شوند.
پس از پایان موفقیت‌آمیز فاز تحقیقاتی، فاز دوم تحت عنوان فاز آماده‌سازی (Preparation Phase) در نوامبر ۲۰۲۳ آغاز شد. این مرحله بر ایجاد زیرساخت‌ها و قوانین لازم برای صدور و عرضه یورو دیجیتال تمرکز دارد. همچنین، در این فاز همکارانی که توانایی توسعه پلتفرم دیجیتالی مرتبط با یورو دیجیتال را دارند، شناسایی و انتخاب می‌شوند. مرحله آماده‌سازی شامل چندین آزمایش عملی خواهد بود تا اطمینان حاصل شود که یورو دیجیتال نیازهای کاربران را به بهترین شکل ممکن برآورده می‌کند.
چرا یورو دیجیتال یک کریپتوکارنسی نیست؟
اگرچه Digital Euro به عنوان یک ارز دیجیتال شناخته می‌شود، بانک مرکزی اروپا (ECB) از ابتدای توسعه آن تأکید کرده که یورو دیجیتال یک کریپتوکارنسی محسوب نمی‌شود. دلیل اصلی این تفاوت در ماهیت و نحوه مدیریت آنهاست. بیشتر ارزهای دیجیتال، به استثنای برخی استیبل‌کوین‌ها، به‌طور غیرمتمرکز عمل کرده و توسط نهادهای مرکزی پشتیبانی نمی‌شوند. به همین دلیل، تبدیل آن‌ها به پول نقد معمولاً بدون ضمانت و به‌سختی انجام می‌شود. برای مثال، ممکن است یک کشور یا صرافی خاص، خرید و فروش یک رمز ارز را محدود یا ممنوع کند.
در مقابل، یورو دیجیتال کاملاً توسط بانک مرکزی اروپا پشتیبانی می‌شود و ارزش آن همیشه معادل یک یورو خواهد بود. در حالی که برخی استیبل‌کوین‌ها مانند تتر ممکن است در مقاطعی با نوسانات کوچک قیمت مواجه شوند، در یورو دیجیتال چنین نوساناتی وجود نخواهد داشت. به عبارت دیگر، هر واحد یورو دیجیتال همیشه دقیقاً برابر با یک واحد یورو است.
بانک مرکزی اروپا مسئولیت مدیریت و نظارت بر موجودی یورو دیجیتال را به عهده خواهد داشت، اما توزیع و ارائه آن با همکاری نهادهای خصوصی مانند بانک‌ها و ارائه‌دهندگان خدمات پرداخت انجام می‌شود. تراکنش‌های انجام شده با یورو دیجیتال نیز بسیار شبیه به تراکنش‌های کارتی یا دیجیتالی امروزی خواهد بود. یکی دیگر از ویژگی‌های مهم یورو دیجیتال این است که امکان انجام تراکنش‌ها به صورت آنلاین و آفلاین را فراهم می‌کند، چه در داخل اتحادیه اروپا و چه در سایر نقاط جهان.
ارز دیجیتال یورو چگونه کار می‌کند؟
بانک مرکزی اروپا، نحوه کارکرد یورو دیجیتال را با استفاده از یک مثال ساده توضیح داده است. فرض کنید شما به دستگاه خودپرداز مراجعه کرده و ۱۰۰ یورو برداشت می‌کنید. در این حالت، ۱۰۰ یورو از حساب بانکی شما کسر می‌شود و به جای آن، معادل ۱۰۰ یورو پول نقد دریافت می‌کنید. در مورد یورو دیجیتال، فرآیند مشابهی اتفاق می‌افتد، با این تفاوت که قدرت خرید شما به صورت دیجیتال و در قالب یورو دیجیتال خواهد بود.
مراحل استفاده از یورو دیجیتال به این صورت است:
- راه‌اندازی کیف پول دیجیتال: ابتدا به بانک مراجعه کرده و کیف پول مخصوص یورو دیجیتال را روی تلفن هوشمند خود فعال می‌کنید.
- شارژ کیف پول: سپس می‌توانید کیف پول خود را از طریق واریز پول نقد یا انتقال موجودی از حساب بانکی متصل به کیف پول شارژ کنید. در این مرحله، شما می‌توانید از یورو دیجیتال برای انجام تراکنش‌های روزمره استفاده کنید.
- دریافت و انتقال یورو دیجیتال: هرگاه مبلغی به صورت یورو دیجیتال به شما واریز شود، این مبلغ به موجودی کیف پول شما اضافه می‌شود. پس از عبور از یک سقف مشخص، اضافه موجودی به حساب بانکی شما منتقل خواهد شد. همچنین، امکان انتقال خودکار پول بین کیف پول دیجیتال و حساب بانکی وجود دارد.
یکی از دلایل تعیین سقف برای نگهداری یورو دیجیتال این است که از خروج بیش از حد سرمایه از بانک‌ها جلوگیری شود و ثبات اقتصادی حفظ گردد. با اتصال حساب بانکی به کیف پول دیجیتال، کاربران می‌توانند تراکنش‌های بالاتر از سقف تعیین شده را نیز به‌راحتی انجام دهند.
این ساختار به کاربران امکان می‌دهد که به صورت دیجیتالی، پرداخت‌ها و دریافت‌های خود را سریع‌تر و ایمن‌تر انجام دهند، در حالی که همچنان ارتباطی نزدیک با سیستم بانکی سنتی داشته باشند.
چه کسانی در پروژه Digital Euro دخیل هستند؟
پروژه یورو دیجیتال توسط یوروسیستم (Eurosystem) که شامل بانک مرکزی اروپا (ECB) و بانک‌های مرکزی کشورهای عضو اتحادیه اروپا است، مدیریت می‌شود. یوروسیستم نقش کلیدی در هدایت این پروژه دارد و به منظور تضمین کارآمدی و موفقیت یورو دیجیتال، با طیف گسترده‌ای از ذی‌نفعان همکاری می‌کند.
این ذی‌نفعان شامل:
- سیاستمداران و قانونگذاران: مشارکت فعال سیاستمداران و تنظیم‌کنندگان قوانین از کشورهای عضو اتحادیه اروپا برای اطمینان از انطباق یورو دیجیتال با چارچوب‌های قانونی و مقرراتی.
- فعالان بازار: همکاری با بخش خصوصی، از جمله بانک‌ها و شرکت‌های فین‌تک، برای توسعه زیرساخت‌ها و ایجاد پلتفرم‌های لازم برای اجرای یورو دیجیتال.
- نهادهای اجتماعی: توجه به نیازها و انتظارات مردم با مشاوره از گروه‌های اجتماعی و اقتصادی برای اطمینان از اینکه یورو دیجیتال نیازهای کاربران را به خوبی برآورده می‌کند.
علاوه بر این، بانک مرکزی اروپا به صورت منظم جلساتی را با وزرای اقتصاد کشورهای اروپایی برگزار می‌کند تا تازه‌ترین اطلاعات و پیشرفت‌های پروژه را با آن‌ها به اشتراک بگذارد. همچنین، گزارش‌ها و داده‌های پروژه به پارلمان اروپا ارائه می‌شود تا اطمینان حاصل شود که این ارز دیجیتال تحت نظارت دقیق نهادهای اتحادیه اروپا توسعه می‌یابد و به نیازهای اقتصادی و اجتماعی پاسخ می‌دهد.
چه کسانی می‌توانند از ارز دیجیتال یورو استفاده کنند؟
بر اساس پیشنهادی که کمیسیون اروپا در ژوئن ۲۰۲۳ ارائه داد، یورو دیجیتال برای تمامی افراد، کسب‌وکارها و نهادهای عمومی کشورهای عضو اتحادیه اروپا، چه به‌طور موقت و چه به‌طور دائم، قابل استفاده خواهد بود. این بدین معناست که ساکنین کشورهای عضو اتحادیه اروپا می‌توانند به‌طور مستقیم از این ارز دیجیتال برای انجام تراکنش‌ها و پرداخت‌های خود استفاده کنند.
علاوه بر این، افرادی که به این کشورها سفر می‌کنند، یا کسانی که پیش‌تر ساکن کشورهای اتحادیه اروپا بوده‌اند، نیز ممکن است تحت شرایط خاص به یورو دیجیتال دسترسی پیدا کنند. بنابراین، ارز دیجیتال یورو نه‌تنها برای شهروندان اروپایی، بلکه برای مسافران و مهاجران پیشین نیز در دسترس خواهد بود.
همچنین، در صورت توافق اتحادیه اروپا با کشورهای غیر اروپایی، کسب‌وکارها، نهادهای عمومی و حتی ساکنین این کشورها نیز ممکن است به یورو دیجیتال دسترسی پیدا کنند. به همین دلیل، این احتمال وجود دارد که پس از عرضه Digital Euro، افراد و نهادهایی در کشورهایی مانند ایالات متحده و بریتانیا نیز بتوانند از این ارز دیجیتال بهره‌مند شوند.
این دسترسی گسترده، نه‌تنها به تقویت روابط اقتصادی میان کشورهای مختلف کمک می‌کند، بلکه استفاده از یورو دیجیتال را به یک ابزار پرداخت جهانی تبدیل می‌سازد.
تفاوت یورو دیجیتال با استیبل کوین‌ها و دارایی‌های رمز ارزی
یکی از وظایف اصلی بانک مرکزی اروپا حفظ ارزش پول، چه به صورت فیزیکی و چه به صورت دیجیتال است. یورو دیجیتال به عنوان پولی که توسط بانک مرکزی اروپا صادر می‌شود، مانند اسکناس‌های یورو، از پشتوانه و حمایت کامل این نهاد برخوردار است. به همین دلیل، ریسک استفاده از یورو دیجیتال و اسکناس یورو یکسان است، زیرا هر دو توسط یک نهاد معتبر کنترل و تضمین می‌شوند.
اما در مقابل، استیبل کوین‌ها وضعیت متفاوتی دارند. ارزش و ثبات هر استیبل کوین به نهاد صادرکننده آن بستگی دارد که معمولاً یک شرکت خصوصی است. این نهاد باید ارزش استیبل کوین را حفظ کرده و تبدیل آن به پول نقد را تضمین کند. با این حال، اطمینان به استیبل کوین‌ها به عملکرد شرکت صادرکننده و میزان سرمایه‌ای که برای حفظ ارزش آن در اختیار دارد، بستگی دارد. در صورت عدم عملکرد صحیح یا ورشکستگی شرکت، خطر از دست رفتن ارزش استیبل کوین افزایش می‌یابد.
در مورد دارایی‌های رمز ارزی غیر متمرکز مانند بیت کوین، هیچ نهاد مرکزی یا صادرکننده‌ای وجود ندارد که ارزش آن‌ها را تضمین کند. بیت کوین توسط یک خالق ناشناس ایجاد شده و شبکه آن به صورت غیر متمرکز اداره می‌شود، بنابراین هیچ تضمینی برای تبدیل آن به پول نقد وجود ندارد. ارزش این دارایی‌ها کاملاً به عرضه و تقاضای بازار بستگی دارد. این ویژگی، که کنترل آن در دست هیچ نهاد مرکزی نیست، از دید بسیاری از کاربران کریپتوکارنسی به عنوان یک مزیت بزرگ تلقی می‌شود. آن‌ها اعتقاد دارند که غیر متمرکز بودن و استقلال از نهادهای مرکزی، چشم‌اندازی برای ساختار اقتصاد آینده است.
در نتیجه، تفاوت اصلی یورو دیجیتال با استیبل کوین‌ها و دارایی‌های رمز ارزی در میزان اطمینان و پشتیبانی نهادی است؛ یورو دیجیتال تحت حمایت بانک مرکزی اروپا قرار دارد، در حالی که استیبل کوین‌ها و سایر دارایی‌های رمز ارزی وابسته به نهادهای خصوصی یا عملکرد بازار هستند.
چرا اتحادیه اروپا به دنبال توسعه یورو دیجیتال است؟
در دنیای امروز، میزان استفاده از پول نقد به‌طور مداوم در حال کاهش است. پاندمی کووید-۱۹ نیز این روند را تسریع کرده و باعث شده تا پرداخت‌های دیجیتال و خریدهای آنلاین به شدت رونق بگیرند. در پاسخ به این تحولات، اتحادیه اروپا تصمیم گرفته یورو دیجیتال را به عنوان نسخه دیجیتالی و معادل اسکناس یورو توسعه دهد. این ارز دیجیتال به مردم و کسب‌وکارها اجازه می‌دهد تا از پولی دیجیتال که مستقیماً توسط بانک مرکزی اروپا صادر شده، بهره‌مند شوند و همزمان از امنیت و اعتبار مشابه با اسکناس‌های یورو برخوردار باشند.
یکی از دلایل اصلی توسعه Digital Euro، ارائه یک روش پرداخت دیجیتالی امن و سریع است که بتواند در تمامی مناطق اتحادیه اروپا، به صورت آنلاین و حتی آفلاین، قابل استفاده باشد. این ارز دیجیتال به مصرف‌کنندگان و کسب‌وکارها کمک می‌کند که تراکنش‌های روزمره خود را بدون نیاز به پول نقد انجام دهند و در عین حال از همان سطح اطمینان و حمایت برخوردار باشند.
از سوی دیگر، یورو دیجیتال می‌تواند به بهبود کارآمدی اکوسیستم پرداخت‌های اروپا کمک کند. این ارز دیجیتال به گونه‌ای طراحی شده که در برابر تهدیدات سایبری مقاوم باشد و حتی در صورت بروز مشکلاتی نظیر قطعی برق نیز بتواند به عملکرد خود ادامه دهد. به این ترتیب، توسعه Digital Euro به عنوان یک راهکار استراتژیک برای افزایش مقاومت سیستم مالی اروپا در برابر چالش‌های آینده در نظر گرفته شده است.
در نهایت، اتحادیه اروپا به دنبال آن است که با توسعه یورو دیجیتال، همگام با تحولات جهانی و تغییرات در شیوه‌های پرداخت، جایگاه خود را در اقتصاد دیجیتال تقویت کند و در عین حال وابستگی به رمزارزها را کاهش دهد. یورو دیجیتال به عنوان یک پول دیجیتالی تحت حمایت بانک مرکزی، تضمینی برای پایداری و امنیت پرداخت‌هاست، برخلاف رمزارزها که بیشتر توسط بازارهای غیر متمرکز و نهادهای خصوصی مدیریت می‌شوند.
دیدگاه شما چیست؟ آیا توسعه یورو دیجیتال می‌تواند جایگزین مناسبی برای رمزارزها شود یا این تمایز تنها جنبه تبلیغاتی دارد؟
