وب 3 (Web3) چیست؟

شاید درباره‌ی وب 3 و تأثیر آن بر تحول اینترنت شنیده‌اید. وب ۳ الگوی جدیدی برای تعامل با وب است که تغییرات بنیادی در توسعه‌ و ساخت وب‌سایت‌ها به دنبال خواهد داشت. به بیان ساده‌تر، وب‌ ۳ را می‌توان فاز جدید تکامل اینترنت در نظر گرفت.

 در این مقاله قصد داریم تا به معرفی کامل وب ۳ یا Web 3 بپردازیم. اول از همه در مقدمه این مقاله به تعریف کوتاهی از وب۳ خواهیم پرداخت. وب 3 یا Web 3 نسخه احتمالی آینده اینترنت مبتنی بر بلاک چین های عمومی است، یک سیستم ثبت سوابق که بیشتر برای تسهیل تراکنش های ارز دیجیتال شناخته شده است.

جذابیت وب ۳ در این است که غیرمتمرکز می باشد، به این معنی که به جای دسترسی مصرف کنندگان به اینترنت از طریق سرویس های گوگل یا فیس بوک، افراد خودشان مالک و اداره بخش هایی از اینترنت هستند. در وب 3 مقامات مرکزی نمی توانند تصمیم بگیرند که چه کسی به چه خدماتی دسترسی داشته باشد و همچنین برای انجام تراکنش های مجازی نیازی به واسطه نمی باشد. همچنین لازم به ذکر است که وب ۳ از نظر فنی از حریم خصوصی کاربران بهتر محافظت می کند.

امور مالی غیرمتمرکز که اغلب به عنوان دیفای DeFi شناخته می شود، جزء Web 3 است که در حال افزایش است. این مستلزم اجرای تراکنش‌های مالی در دنیای واقعی بر روی بلاک چین بدون کمک بانک ها یا دولت است. در همین حال، بسیاری از شرکت های بزرگ و شرکت های سرمایه گذاری در حال سرمایه‌گذاری بر روی وب ۳ هستند و تصور اینکه تعامل آنها منجر به نوعی قدرت متمرکز نخواهد شد، آسان نیست.

در ادامه شما می توانید با وب ۱ و وب ۲ آشنا شوید. همچنین تفاوت آنها با وب ۳ را بیان خواهیم کرد. برای بررسی ویژگی های وب ۳ و نحوه تکامل وب تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.

وب ۱ نسل اول وب 3

نسل‌های قبلی اینترنت تاثیر زیادی در زندگی انسان‌ها داشته‌اند. وب ۱ نسل اول اینترنت جهانی است که در آن تولید کنندگان محتوا بسیار کم بودند و معمولا شرکت‌های بزرگ این کار را بر عهده داشتند. بیشتر مردم در نسل اول اینترنت مصرف‌کننده بودند به این معنی که می‌توانستند از اطلاعات منتشر شده توسط شرکت‌ها استفاده کنند. در وب ۱ صفحات وب شخصی به صورت وبلاگ بسیار رایج بودند. این صفحات عمدتا استاتیک بودند و در سرویس‌های میزبان وب رایگان ساخته می‌شدند.

عصر وب ۱ زمانی بود که مردم به جای گوگل از AltaVista، Netscape یا Asked Jeeves برای جستجوی تصاویر گربه‌های بامزه استفاده می‌کردند. اغلب وب‌سایت‌ها به فرمت «فقط خواندنی» (read-only) بودند و کاربرها نمی‌توانستند محتوایی بارگذاری کنند یا کامنتی بگذارند. مفهوم استریم ویدئو هم وجود نداشت. افراد برای گفتگوی آنلاین از چت‌روم‌های AOL استفاده می‌کردند. دانلود یک آهنگ یک روز کامل طول می‌کشید و برای اتصال به اینترنت دایل‌آپ لازم بود اتصال تلفن قطع شود.

اینترنت اصلی، مبتنی بر چیزی بود که اکنون با نام وب نسل اول و یا وب ۱ شناخته می‌شود. در اوایل دهه 1990 وبسایت‌ها با استفاده از صفحات HTML استاتیک ساخته شده بودند، که تنها توانایی نمایش اطلاعات را داشتند و عملا کاربران نمی‌توانستند هیچ تغییری در آن ایجاد کنند.

شرایط اینترنت در نسل اول

در نسل اول اینترنت، تعامل بین کاربران وجود نداشت و رابطه به صورت تولید‌کننده و مصرف‌کننده تعریف شده بود. به دلیل عدم وجود ارتباط بین کاربران، سرعت رشد اینترنت در این دوره بسیار کم بود و به‌روزرسانی اطلاعات وب‌سایت‌ها دیر به دیر انجام می‌شد. به طور کلی ویژگی‌های وب 1 را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد.

1. صفحات ثابت و استاتیک هستند.
2. انتشار اطلاعات تنها از سمت سرور و مالک وب‌سایت امکان‌پذیر است.
3. بیشتر صفحات تنها قابلیت خواندن دارند و امکان نوشتن نطر یا ایده در آن‌ها وجود ندارد.
4. تمرکز بیشتر بر روی شرکت‌ها است.

وب ۲ نسل دوم وب 3

همانطور که در بخش وب ۱ چیست گفته شد، نسل اول اینترنت تمرکز خود را بر روی فعالیت شرکت‌ها گذاشته بود و افراد عادی در گسترش و بهبود آن نقشی نداشتند. وب ۲ به وب‌سایت‌های جهانی اشاره دارد که در آن‌ها محتوای تولید شده توسط کاربران مطرح است. در این وب‌سایت‌ها، قابل استفاده بودن اطلاعات توسط کاربران و همچنین امکان ایجاد تعامل و همکاری بین کاربران مختلف اهمیت زیادی دارد و به همین دلیل، به این نسل از اینترنت وب اجتماعی و مشارکتی نیز گفته می‌شود.

با پایان یافتن اولین دهه‌ی هزاره‌ی سوم، اتصال‌های دایل‌آپ تقریبا به فراموشی سپرده شدند. اشتراک‌گذاری به ترندی جهانی تبدیل شد. بازی‌های آنلاین امکان تعامل چند بازیکن را فراهم کردند. فیسبوک به ارتباط بیشتر افراد کمک کرد و اینستاگرام امکان بارگذاری تصاویر از تلفن هوشمند را فراهم کرد.

وب ۲ شامل تعداد زیادی ابزار و پلتفرم آنلاین است که در آن‌ها، افراد دیدگاه‌ها، نظرات، افکار و تجربیات خود را با دیگران به اشتراک می‌گذارند. این برنامه‌ها، تمایل بیشتری به تعامل با کاربران دارند و به همین دلیل اشخاص در این وب‌سایت‌ها تنها کاربر نیستند بلکه مشارکت‌کننده محسوب می‌شوند. کاربران می‌توانند با ایجاد وب‌سایت یا پیج کاربری خود در پلتفرم‌های مختلف، اطلاعات متنوع متنی، تصویری و ویدیویی منتشر کنند، با دیگران ارتباط بگیرند، نظر خود را در مورد اتفاقات مختلف بیان کنند و در نهایت، تجارت خود را گسترش دهند.

وب ۲ اینترنت در حال حاضر

وب ۲ اینترنتی است که در حال حاضر با آن روبه‌رو هستیم. در وب ۲ اینترنت تحت سلطه شرکت‌های بزرگ است. این شرکت‌ها امکان ارتباط افراد با یکدیگر و به اشتراک‌گذاری اطلاعات مختلف را برای کاربران فراهم می‌کنند اما در عوض اطلاعات شخصی آن‌ها را در اختیار دارند که می‌توانند از آن‌ها برای مقاصد مختلف اقتصادی، سیاسی و فرهنگی استفاده کنند. استفاده از امکانات نسل دوم وب، منوط به پذیرفتن قوانین شرکت‌ها است و این شرکت‌ها می‌توانند با هر دلیل درست و اشتباهی، فعالیت کاربران را محدود کنند. ویژگی‌های وب ۲ را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد.

1. صفحات دینامیک (پویا) هستند.
2. انتشار اطلاعات هم از سمت سرور و هم از سمت کاربران وجود دارد.
3. امکان خواندن و نوشتن همزمان در صفحات وجود دارد.
4. تمرکز بیشتر بر روی کاربران است.
5. یکی دیگر از تغییراتی که در وب نسل دوم ایجاد شد، تاکید بیشتر بر محتوای تولید شده توسط کاربر و قابلیت همکاری بین سایت‌ها و برنامه‌های مختلف بود. به زبان ساده‌تر می‌توان گفت که مشارکت در وب نسل دوم، بر مشاهده اولویت داشت.

وب ۳ آینده اینترنت

وب ۳ یا همان اینترنت نسل سوم، انقلابی در دنیا به‌پا کرده که یکی از اهداف آن، ایجاد اینترنت غیرمتمرکز است. اما مزایای Web 3 چیست و چرا به آن نیاز داریم؟

نگاهی به تاریخچه اینترنت نشان می‌دهد که اینترنت، در حال حرکت به سمت هوشمندتر شدن است. اگر چه در ابتدا داده‌ها بصورت ایستا به کاربران ارائه می‌شد، اما پس از گذشت مدت زمان کوتاهی، کاربران توانستند با آن داده‌ها به صورت پویا در تعامل باشند. در حال حاضر تمام این داده‌ها توسط الگوریتم‌ها برای بهبود تجربه کاربر و آشنایی بیشتر با وب استفاده می‌شوند.

وب نسل سوم یا وب ۳ – Web 3، اگر چه هنوز در حال تکامل است، اما می‌تواند در فناوری‌های همتا به همتا مانند بلاک چین، نرم افزارهای متن باز، واقعیت مجازی و حتی اینترنت اشیا (IOT)، مورد استفاده قرار بگیرد. اگرچه هیچ‌کس به درستی نمی‌داند که نسل سوم وب دقیقا چه شکلی خواهد داشت، اما می‌توان گفت Web 3 آمده است تا فضای اینترنت را به یک پایگاه داده بزرگ تبدیل کند. از نسل وب 3 که وب هوشمند یا مفهومی نیز خوانده می‌شود، انتظار می‌رود که بتواند منظور کاربران را به درستی درک کند و آن‌ها را در کمترین زمان ممکن، به نتایج دلخواه‌شان برساند.

وب ۳ دقیقا چیست؟

 در حالت کلی وب سه به عنوان سومین و جدیدترین فاز تکامل اینترنت شناخته می‌شوند. تقریبا هر ده سال یک بار اینترنت وارد فاز جدیدی می‌شود. از طرفی هیچ موجودیت کنترلی پیش از این فازها وجود ندارد یا هیچ مسیر جهانی برای تبدیل وب ۱ به وب ۲ وجود نداشت و این دوره‌های مختلف بر اساس ماهیت محتوایی اینترنت شناخته می‌شوند. به بیان ساده، سه فاز وب را می‌توان به این صورت خلاصه کرد:

• وب ۱: استاتیک
• وب ۲: داینامیک
• وب ۳: غیر متمرکز
• وب ۳ گذر از وب داینامیک به وب غیر متمرکز است.

در وب ۳ داده‌ها تحت مالکیت موجودیت‌ها یا سازمان‌های متمرکز قرار ندارند. علاوه بر این وب ۳ متمرکز بر بهبود قابلیت‌های بک اند است. یکی از امکانات عصر وب ۳ ظهور dApp یا اپلیکیشن‌ غیر متمرکز (decentralized applications) است.

وب ۳ گامی جدیدی در تکامل اینترنت است که هدایت و کنترل وب را در دستان کاربر قرار می‌دهد. این تمایز به واسطه‌ی فناوری‌های جدیدی مثل بلاک چین حاصل می‌شود که عملکرد شبکه به عنوان سیستمی نظیر به نظیر (P2P) را میسر می‌سازد.

پیشرفت‌های حاصل‌شده به لطف بیت‌کوین و اتریوم و دیگر اپلیکیشن‌های مبتنی بر بلاک چین نشان می‌دهند کاربران می‌توانند وارد تراکنش‌های P2P شوند، پروژه‌هایی در مقیاس جهانی توسعه بدهند و حریم خصوصی خود را به‌طور کامل کنترل کنند. در وب ۳، شرکت‌های کلان‌داده و غول‌های فناوری دیگر نمی‌توانند با داده‌های خصوصی کاربران تجارت کنند یا منابع اطلاعاتی را به انحصار خود دربیاورند.

اهمیت وب ۳ چیست ؟

در وب ۱ و ۲، مالکیت اطلاعات کاربران و محتوای تولید شده توسط آن‌ها با شرکت‌های بزرگ است. کاربران هیچ نقشی در توسعه پلتفرم ندارند و شرکت‌ها با فروش داده‌های تولید شده توسط کاربران، حریم خصوصی آن‌ها را در خطر قرار می‌دهند. در وب ۲ توسعه‌دهندگان پلتفرم‌ها می‌توانند اطلاعات مختلف را سانسور کنند یا جلوی فعالیت کاربران را به دلایل مختلف بگیرند. اهمیت وب سه در این است که می‌خواهد پلتفرم‌های وب غیرمتمرکز، امن، تحت حاکمیت کاربران و بدون سانسو و اجازه را برای کاربران به ارمغان بیاورد.

وب ۳ به ما امکان تعامل با افراد یا ماشین‌های مختلف در جهان را بدون استفاده از سیستم‌های واسطه که معمولا هزینه‌بر هستند فراهم می‌کند. این تغییر پاردایم، موج جدیدی از کسب و کارها را که قبلا غیرقابل تصور بودند ممکن می‌سازد. از جمله امکانات وب ۳ تعاونی‌های جهانی، سازمان‌های مستقل غیرمتمرکز و بازارهای مستقل داده میتوانند باشند. این اتفاق مهم است چرا که مزایای زیر را به همراه دارد.

مزایای وب ۳

1. جوامع می‌توانند با از بین بردن واسطه‌ها، کاهش هزینه‌های رانت‌جویی و بازگرداندن این ارزش به طور مستقیم به کاربران و تامین کنندگان شبکه، کارآمدتر از گذشته باشند.
2. انسان‌ها، شرکت‌ها و ماشین‌ها می‌توانند اطلاعات بیشتری را با امنیت بیشتر و حفظ حریم خصوصی با دیگران به اشتراک بگذارند.
3. شرکت‌ها و افراد ریسک‌های حذف از پلتفرم‌های مختلف را ندارند و می‌توانند از این نظر اطمینان خاطر داشته باشند.
4. در وب ۳ با استفاده از توکن‌های غیرقابل معاوضه افراد می‌توانند هویت، داده‌‌ها و خط سیر خود را ایجاد کرده مالک آن‌ها باشند.
5. دامنه تاثیر وب ۳ چیزی فراتر از پروژه‌های ارز دیجیتالی است و در صورت تحقق، جهانی جدید با امکانات جدید را می‌تواند به روی انسان‌ها باز کند. در این مقاله، وب 3 چیست با اشاره به تکنولوژی‌های مختلف آن به طور کامل بررسی شد.

نقش بلاک چین و ارز دیجیتال در وب ۳ چیست ؟

شبکه داده غیرمتمرکز یا بلاک چین، امکان حفظ مالکیت داده‌ها را برای کاربران فراهم می‌کند. کاربران از طریق این شبکه‌ها می‌توانند حریم خصوصی خود را حفظ و برای داده‌های تولید شده خود قیمت و ارزش تعریف کنند. در دنیای بلاک چین با استفاده از رمزارزها سیستم اقتصادی غیرمتمرکز ایجاد می‌شود که از دستکاری بانک‌های مرکزی مصون است. بلاک چین از تجمع اطلاعات در دست شرکت‌ها و سازمان ها جلوگیری می‌کند و امنیت و کارایی شبکه را با استفاده از ساختار منحصر به فرد خود تامین می‌کند.

بلاک چین‌ها بستری برای پیاده‌سازی «قراردادهای هوشمند» (Smart Contracts) و «اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز» (Decentralized Apps) هستند. این اپلیکیشن‌ها تمامی ویژگی‌های وب 3 را در خود دارند و امکان دسترسی افراد به امکانات مختلف وب را به صورت غیرمتمرکز فراهم می‌کنند. تقریبا تمامی کاربردهای روزمره اینترنت مانند پلتفرم‌های مالی، شبکه‌های اجتماعی، مرورگرها، پلتفرم‌های پخش موسیقی و بازی‌ها در اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز قابل اجرا است با این تفاوت که با استفاده از این اپلیکیشن‌ها، امنیت اطلاعات کاربران حفط می‌شود و آن‌ها می‌توانند به صورت مستقیم به کسب درآمد از ارزهای دیجیتال بپردازند.

خبر خوب این است که تکنولوژی بلاک چین علاوه بر این‌که امکان انجام فعالیت‌های تعریف شده در وب ۲ را به صورت امن‌تر و سریع‌تر فراهم می‌کند، امکان ایجاد پروژه‌های جدید را نیز فراهم کرده است. دنیای متاورس یکی از این ایده‌ها است که با تلفیق تکنولوژی بلاک چین با تکنولوژی‌های واقعیت مجازی و افزوده هر روز کمی به واقعی شدن نزدیک‌تر می‌شود. پروژه‌های ارز دیجیتال متاورس مختلفی در تلاش‌اند تا بتوانند دنیای مجازی با احساسات و شرایط بسیار مشابه با دنیای واقعی ایجاد کنند تا افراد با استفاده از سخت‌افزارهای مختلف بتوانند به آن‌‌ها وصل شوند و بسیاری از کارهای خود را از راه دور انجام دهند.

جمع بندی وب 3

همان‌طور که وب ۲ توانست از طریق مجموعه‌ای از نوآوری‌ها وب ۱ را مغلوب کند، وب ۳ در طی فرآیندی تدریجی بر قلمروی اینترنت حکمرانی خواهد کرد. هنوز تاریخ دقیقی برای انتشار وب ۳ مشخص نشده است. باید این را بدانیم که گذار به وب ۳ در حال حاضر با ظهور بیت‌کوین و فناوری بلاک چین، شبکه‌های P2P، اپلیکیشن‌های غیر متمرکز، فناوری هوش مصنوعی و فناوری‌های مرتبط آغاز شده است. وب ۳ تحولی در حال تکامل است.

بسیاری از دوست‌داران ارزهای دیجیتال درباره ارتباطی که بین وب ۳ و بلاک چین وجود دارد اطلاعات دقیقی ندارند. برخی از آنها وب ۳ و بلاک چین را معادل یکدیگر می‌دانند و برخی دیگر فکر می‌کنند وب ۳ زیرمجموعه‌ای از بلاک چین است؛ در حالی که هیچ‌یک از این دو درست نیست.

مفهوم وب 3 نسبت به بلاکچین

با مطالعه این مقاله حتماً متوجه شده‌اید که وب ۳ مفهوم گسترده‌تری نسبت به بلاک چین است. نسل سوم اینترنت در حقیقت به هر پروژه‌ای در اینترنت اشاره دارد که به‌صورت غیرمتمرکز اداره شود و هوش مصنوعی نقش پررنگی در عملکردهای آن داشته باشد.

حال این پروژه غیرمتمرکز می‌تواند مبتنی بر بلاک چین باشد یا مبتنی بر هر شبکه غیرمتمرکز دیگری؛ اما نمی‌توان این را هم انکار کرد که در حال حاضر بلاک چین قوی‌ترین دفترکل توزیع‌شده و غیرمتمرکز دنیاست که میزبان اکثر پروژه‌های وب ۳ هم هست.

به‌عنوان نکته پایانی مقاله، باز هم اشاره می‌کنیم که هیچ‌یک از ما هنوز در جایگاهی قرار نداریم که بتوانیم وب ۳ را به‌طور دقیق تعریف کنیم. تعریف دقیق هر پدیده جدید تنها در صورتی ممکن است که به مرحله عملی برسد؛ چراکه در طول این فرایند اتفاقات زیادی ممکن است رخ بدهند. اتفاقاتی که بر ماهیت این پدیده تأثیر می‌گذارند و جنبه‌هایی را به آن اضافه یا از آن کم‌ می‌کنند.

با این حال، هر مفهومی یک سری قوانین بنیادین هم دارد که نمی‌توان آنها را زیر پا گذاشت. تمرکززدایی، توزیع‌شدگی، بهره‌گیری از هوش مصنوعی، مقابله با انحصارطلبی و تقسیم منافع در بین کاربران، قوانین بنیادین وب ۳ هستند.