مفهوم سیستم متمرکز (Centralized) چیست؟

سیستم متمرکز (Centralized) یا غیرمتمرکز (Decentralized) در شبکه بلاک چین و ارزدیجیتال، بانک ها، صرافی ها و نرم افزار ها در حال گسترش است ولی بیشتر به سمت غیرمتمرکز در حال حرکت است. سیستم های متمرکز یا سِنترالایز همان سیستم هایی هستند که تا به امروز ازشون استفاده میکردیم.

تعریف سیستم متمرکز + مثال

متمرکز بودن یک سیستم به این معناست که سازوکارهای برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری در یک نقطه خاص در سیستم متمرکز شده‌اند. در یک سیستم متمرکز، یک نقطه مرکزی قدرت تصمیمات را تصویب و اجرا می‌کند، که در مرحله بعد به لایه‌های زیرین قدرت منتقل می‌شود.

به عنوان مثال سایت مرجع ویکی پدیا (Wikipedia) را می توان به عنوان یک سرور عظیم و گسترده متمرکز در نظر گرفت که درخواست های ما به آن سرور ارسال شده و سرور مورد نظر پاسخ درخواست ما را با ارائه مقاله مربوطه می دهد.

فرض کنید ما عبارت “بیت کوین” را در نوار جستجوی سایت ویکی پدیا وارد می کنیم. این عبارت ما به عنوان درخواست به سرورهای ویکی پدیا که عمدتا در ایالت ویرجینیای آمریکا مستقر شده اند ارسال می شود و سپس در قالب مقالات مرتبط با موضوع مورد نظر پاسخ داده می شود.

بدین ترتیب ما در نقش گره یا نود مشتری ظاهر شده و سرورهای ویکی پدیا نیز در نقش سرور مرکزی عمل می کنند.

سیستم های متمرکز و غیر متمرکز در حوزه رمز ارزها

بانک ها در واقع نهاد متمرکز هستند که افراد می توانند در آن ها به فعالیت و امور مالی خود بپردازند. بانک ها هم در ازای کاری که انجام می دهند کارمزد دریافت می کنند. همه‌ی ما تا به امروز برای انجام امور مالی خود از سیستم‌های مالی متمرکز یا همان Centralized Finance (CeFi) استفاده کرده‌ایم، در حقیقت ایرادات و نقص‌های موجود در این سازمان‌ها دلیل اصلی شکل‌گیری شبکه‌ی DeFi بوده‌ است. منظور از “دیفای” (Defi) سیستم امور مالی غیرمتمرکز (Decentralized Finance) است که تمام خدمات مالی شبکه را به‌صورت غیرمتمرکز در اختیار کاربران قرار می‌دهد.

برای مقایسه سیستم های متمرکز و غیر متمرکز در حوزه رمز ارزها هیچ مثالی بهتر از بانک‌های مرکزی نیست. این نهاد در برخی کشورها، صرفا به خاطر دلایلی سیاسی و برای برون رفت موقت از بحران، اقدام به چاپ و انتشار بیش از اندازه اسکناس می‌کند، عملی که نتیجه‌ای به جز بالا رفتن تورم و کاهش ارزش پول ملی نخواهد داشت.

به لطف ظهور فناوری بلاک چین اکنون یک توضیح نظری در اختیار داریم. در مقایسه سیستم های متمرکز و غیر متمرکز، تمرکززدایی به زبان ساده فرآیند پراکنده کردن قدرت و دور نگه داشتن کنترل همه اعمال از دست یک مرجع خاص و منحصربه‌فرد است. شبکه‌های نظیر به نظیر (P2P) یا غیر متمرکز سیستم هایی مشارکتی هستند و با کنترل شدن به دست موجودیتی یگانه و تک، مقابله می‌کنند. بیت کوین و اتریوم جزو بهترین مثال‌ها برای معماری‌ها و سیستم‌های غیر متمرکز به شمار می‌روند.

نیاز به وجود سیستم‌ ها و ساختارهای متمرکز در کنار موارد غیر متمرکز همیشگی است، چرا که همواره افرادی دوست‌دار ورود متخصصان به یک زمینه و انجام کارها برای آن‌ها هستند. در نهایت، همیشه ترکیبی از مکمل‌ها وجود خواهد داشت. من تصور نمی‌کنم روزی جهان به طور کامل غیر متمرکز شود.

رمز ارزهای غیرمتمرکز

رمز ارزها به عنوان سیستم هایی غیر متمرکز توسعه پیدا کردند، اما روند توسعه آن‌ها رفته رفته از مسیر و هدف اولیه دور شد. به عنوان مثال شرکت‌هایی نظیر تتر لیمیتد (Tether Limited) اقدام به توسعه رمز ارزی متمرکز کردند! تتر اکنون پراستفاده‌ترین ارز دیجیتال دنیا است و بیشترین حجم مبادله روزانه را در اختیار دارد، اما پولی کاملا متمرکز و تحت نظارت شرکتی خاص است.

شبکه متمرکز بهتر است یا غیرمتمرکز؟

واقعیت این است که نمی‌توان یکی را به طور غالب بر دیگری برتر دانست. هر یک دارای مزایا و معایبی نسبت به ساختار دیگر است.

مزایا

• استراتژی بلندمدت را می‌توان به‌شدت تحت کنترل گرفت.
• مسئولیت‌ها به‌خوبی در سیستم تعریف شده‌اند.
• تصمیم‌گیری سریع و واضح است.
• قدرت مرکزی به موفقیت کل شبکه علاقه دارد.

معایب

• سواستفاده و اختلاف بین مرکز و سایر مناطق
• بالارفتن احتمال فساد
• الزام به حفظ قدرت در سطح بالا
• حذف بازیگران در سطح محلی با دانش یا تخصص خاص