پول کالایی چیست؟

پول کالایی یا پول نماینده (به انگلیسی: Commodity money) نوعی کالای اقتصادی است که به عنوان پول پذیرفته شده و به کار می‌رود. پول کالایی به عنوان راه‌کاری برای غلبه بر مشکلات معاملات پایاپای و اقتصاد تهاتری مطرح شد. کالایی که به عنوان پول کالایی انتخاب می‌شود به شرایط اقتصادی و جغرافیایی جامعه بستگی دارد. پول فلزی نوعی تکامل‌یافته‌تر از پول کالایی است که استفاده از آن از سدهٔ هشتم پیش از میلاد رایج بوده است.

تاریخچه پیدایش پول کالایی

درگذشته دیرین برای تداوم حیات، نیاز هر فرد با تلاش فردی (شکار، تولید و…) تأمین می‌شد، ولی باگذشت زمان، انسان‌ها هرگز به تولید شخصی قانع نبوده و ناگزیر از راه معاوضه مستقیم کالا با کالا، (تهاتر سنتی) نیازهای عادی زندگی را فراهم می‌کردند. در دادوستدهای اولیه (قرن‌ها پیش از میلاد) معاوضه دو کالا باهم بدون تعیین ارزش و معیاری برای سنجش انجام می‌پذیرفت، تا آنکه راه (مبادله غیرمستقیم کالا با کالا) را در پیش گرفت و همین انتخاب موجب پیدایش «پول» شد و پس از آن تهاتر مدرن ایجاد گردید.

دلایل پیدایش

این روش مبادله مشکلات زیادی دارد که اصلی‌ترین مشکل آن ارزش‌گذاری است. در مبادله کالا به کالا، طرفین مبادله هستند که انتخاب می‌کنند یک کالای خاص را در ازای چه مقدار کالای دیگری مبادله کنند. این مساله باعث می‌شود ثبات قیمت‌گذاری وجود نداشته باشد و افراد نتوانند از خرید یک کالا با مقدار معینی از یک کالای دیگر در آینده مطمئن باشند. علاوه بر این، شما اگر سرنیزه تولید می‌کنید و به گندم نیاز دارید باید کسی را پیدا کنید که گندم تولید می‌کند و می‌خواهد آن را با سرنیزه عوض کند. اگر چنین شخصی پیدا نشود شما مجبورید با انجام چندین معامله در نهایت به کالای مد نظر خود برسید.

در مبادله کالا به کالا Barter که به آن «تهاتر» نیز گفته می‌شود، وسیله مبادله وجود ندارد و خود کالا‌ها به صورت مستقیم معامله می‌شوند. مشکل سوم مبادله کالا به کالا این است که در این روش، افراد تنها می‌توانند یک دارایی را به دست بیاورند یا خرج کنند و پس انداز و حفظ ارزش پول در این روش معنی ندارد. این روش مبادله همچنان در برخی از مناطق دورافتاده و حتی بعضا در سطوح بین‌المللی برای برخی از کالا‌ها استفاده می‌شود. مجموع مشکلات تهاتر، انسان‌ها را به سمت ایجاد وسیله مبادله سوق داد.

مشکلاتی که در روش مبادله کالا به کالا وجود داشت قابل اغماض نبود. به همین دلیل، افراد تصمیم گرفتند که از کالاهای بادوام و فساد‌ناپذیر به عنوان وسیله مبادله سایر کالا‌ها استفاده کنند. کالای انتخاب شده به عنوان پول در هر منطقه با مناطق دیگر متفاوت بود. وجود مقدار زیادی از یک کالا در منطقه و محبوبیت آن کالا بین مردم سبب انتخاب آن به عنوان وسیله مبادله می‌شد. ویژگی مهم دیگر در انتخاب کالای مبادله، تقسیم‌پذیری آن به مقادیر کوچک‌تر بود تا امکان مبادله تمامی کالاها با آن وسیله وجود داشته باشد.

اولین پول کالایی

نتیجه این اتفاق پیدایش اولین پول‌های واقعی در سرتاسر دنیا بود. در ایران غلات، در هندوستان صدف، در آمریکای جنوبی دانه‌های قهوه و در شرق آسیا چای به عنوان پول انتخاب شد. در این دوره افراد کالاهای اضافی خود را با دریافت پول کالایی منطقه خود می‌فروختند و با استفاده از آن پول کالایی، کالاها و خدمات مورد نیاز خود را تامین می‌کردند.

جو به عنوان پول

«جو» اولین پول شناخته شده در تاریخ بوده که در بین سومری‌ها رواج داشته است. این پول در سومر در حدود سه هزار سال قبل از میلاد به وجود آمد تا جواب گوی الزامات فعالیت‌های فزاینده اقتصادی باشد. مقادیر مشخصی دانه جو به صورت مقیاس فراگیر سنجش و مبادله همه کالاها و خدمات دیگر به کار می‌رفت. رایج‌ترین مقیاس سنجش، «سیلا»، حدودا معادل یک لیتر بود. پیمانه‌های استاندارد با ظرفیت ۱۳۰ سیلا به صورت انبوه تولید می‌شدند تا هر زمان که مردم احتیاج به خرید یا فروش چیزی داشتند به راحتی بتوانند مقدار لازم جو را اندازه‌گیری کنند. دستمزدها هم بر حسب سیلای جو محاسبه و پرداخت می‌شد.

صدف کائوری به عنوان پول

صدف کائوری که صدف نوعی حلزون است، احتمالاً دلار جهان در چند قرن پیش بوده، زیرا از آن تقریباً در همه جا به عنوان ارز رایج استفاده می‌شده است. پوسته صدف کائوری تقریباً در همه قاره‌ها از چین تا آفریقا به عنوان ارز لازم برای تبادل کالا شناخته می‌شد. نوع و ارزش پوسته‌ها به نادر بودن حلزونی که پوسته را ایجاد می‌کرد، بستگی داشت. از اوایل قرن شانزدهم قبل از میلاد، استفاده از صدف کائوری به عنوان وسیله مبادله در چین آغاز شد و به مرور زمان استفاده از آن به عنوان نوعی ارز به مناطق عمده تجارت در آفریقا، عربستان، مناطقی از اروپا و بخش‌های قابل‌توجهی از آسیا گسترش یافت. در آفریقا، دولت انگلیس سال‌ها بر انتقال مقادیر زیادی صدف کائوری از طریق کشتی به غرب این قاره که برای خرید بردگان صورت می‌گرفت نظارت می‌کرد. این کار تا زمان منسوخ شدن تجارت برده ادامه داشت.

سنگ رای به عنوان پول

پول سنگی رای
سنگ های رای که اهالی یپ از آنها به عنوان پول استفاده می کردند.

بزرگ‌ترین شکل ارز در جهان باستان به «سنگ رای» rai stone یا سنگ فی یا پول سنگی معروف بوده است. سنگ رای نوعی ارز بوده که هیچ‌کس نمی‌توانسته آن را سرقت کند. نه فقط به دلیل اندازه آن بلکه به این دلیل که همه می‌دانستند هر فردی چه سنگی در اختیار دارد؛ بنابراین افراد جز درصورتی که مالک سنگ شناخته می‌شدند نمی‌توانستند از آن استفاده کنند. امروزه برخی معتقدند که سنگ رای اولین بیت کوین جهان بوده است. این سنگ‌های عظیم‌الجثه از یک قطعه سنگ آهک تراشیده می‌شدند و هرکدام از آن‌ها سوراخی که نقش امضا را داشت در وسط خود داشتند. عرض این سنگ‌ها تا ۱۲ فوت می‌رسید و وزن‌شان بیش از ۸ تن بود. هر سنگ داستانی برای خودش داشت که ارزش آن را تعیین می‌کرد. از آن جا که ایجاد هریک از این سنگ‌ها کار بسیار دشواری بود، دشواری تجربه شده در مسیر تهیه آن، باعث افزایش ارزش سنگ می‌شد. این سنگ‌های بزرگ از سنگ آهکی در جزایر پالائو تراشیده و سپس در اقیانوس به وسیله قایق حمل می‌شدند. اگر سنگ هنگام حمل و نقل قایق را غرق نمی‌کرد و پس از تخلیه احتمالاً نمی‌شکست، به شکلی ماهرانه به یک مکان منتخب در جزیره یاپ منتقل می‌شد و برای همیشه در آن جا می‌ماند. مالک سنگ و ارزش خالص آن مشخص بود، بنابراین می‌توانست برای تجارت کالا در جزیره مورد استفاده قرار بگیرد. سنگ‌ها به دلیل سنگینی‌شان از محل خود حرکت داده نمی‌شدند. آن‌ها فقط صاحب جدیدی پیدا می‌کردند و در همان مکان باقی می‌ماندند.

چوب به عنوان پول

تصور این که اسکناس‌های چوبی را در کیف پول خود حمل کنیم برای ما دشوار است، اما پول چوبی پس از جنگ جهانی اول و در دوره اَبَر تورم، نوعی ارز در آلمان بود. همان‌طور بیشتر شما می‌دانید اقتصاد آلمان پس از جنگ تا حدودی به هم ریخت، به همین دلیل، شهرهای محلی مشغول چاپ و نشر پول شدند و به چاپ هر چیز از چوب گرفته تا فویل، ابریشم و چرم پرداختند. این نوع پول به نوتگلد معروف بود و تا پایان دوره ابر تورم در سال ۱۹۲۳ از آن استفاده می‌شد.

چاقو به عنوان پول

استفاده از چاقو به عنوان پول در دنیای امروز غیرقابل تصور به نظر می‌رسد، اما این شکل عجیب پول در حدود ۶۰۰ سال قبل از میلاد مسیح، در زمان سلطنت «یوی بزرگ»، در سراسر چین مورد استفاده قرار می‌گرفت. روی چاقوها اعداد یا کلماتی مثل «گوسفند» یا «ماهی» نوشته شده بود که ارزش آن‌ها را مشخص می‌کرد. همچنین هر قطعه پول نوشته یا کنده‌کاری داشت که به آن قطعه پول رسمیت می‌داد. به طور قطعی مشخص نیست که چگونه چاقو برای اولین بار به عنوان پول در چین معرفی شد. بر اساس یکی از داستان‌ها، ابتدا یک شاهزاده به سربازان خود اجازه داد از چاقو به عنوان پول استفاده کنند و به دنبال آن، این ابزار به یک شکل پذیرفته شده ارز تبدیل شد. استفاده از چاقو به عنوان پول صدها سال ادامه یافت تا این‌که اولین امپراتور چین، شین شی هوانگدی، انجام مبادلات با آن را لغو و اعلام کرد فقط سکه‌های مدور که یک سوراخ مربع در وسط خود دارند به عنوان پول قانونی قابل پذیرش هستند.

پوست سنجاب به عنوان پول

از لحاظ تاریخی، پوست سنجاب نقشی اساسی در مبادله و تجارت داشته است. در دوران قرون وسطی، سنجاب‌ها به دلیل پوست‌شان بسیار ارزشمند بودند. در این دوران، پوست سنجاب به تدریج به عنوان یک ارز شناخته شده در کشورهایی مانند روسیه و فنلاند تبدیل شد. مردم روسیه تمایل زیادی به تجارت با پوست سنجاب داشتند و از آن جایی که مردم اهل صرفه‌جویی بودند و نمی‌خواستند چیزی را هدر بدهند از گوش و پنجه این حیوان هم به عنوان پول خرد استفاده می‌کردند. استفاده از پوست سنجاب به عنوان پول، یک مزیت غیراقتصادی هم برای روس‌ها داشت. در دوران قرون وسطی، اروپا دچار شیوع طاعون سیاه شد، اما روسیه خسارت چندانی از این فاجعه ندید؛ زیرا طاعون سیاه، اغلب توسط جوندگان منتقل می‌شد و روس‌ها با کشتن جوندگان و استفاده از پوست آن‌ها به عنوان پول، بدون آن‌که متوجه باشند، از شیوع طاعون جلوگیری کردند. امروزه هم در کشور فنلاند پوست سنجاب همچنان به عنوان ارز پذیرفته می‌شود و ارزش مبادله‌ای پولی دارد.

نمک به عنوان پول

نمک در طول هزاران سال، کالای مهمی بوده و نقش برجسته‌ای در توسعه تمدن‌های اولیه ایفا کرده است. در آیین‌های دینی مختلف به نمک اشاره شده است. خشم ناشی از مالیات نمک، تسریع‌کننده انقلاب فرانسه بود. این کالا همچنین نقش مهمی در جنگ داخلی آمریکا داشت. نمک در زمان‌های باستان و قرون وسطی شکل مهمی از پول رایج بوده و از آن برای انجام مبادلات پایاپای و واردات و صادرات استفاده می‌شده است. مصریان باستان در ازای دریافت نمک یا نمک‌سود، کالاهایی مانند سدر، شیشه و رنگ را با فینقیان مبادله می‌کردند. همچنین یکی از اولین پرداخت‌های مالیاتی ثبت شده در تاریخ که در آن از نمک به عنوان پول استفاده شد، در سال ۲۲۰۰ قبل از میلاد توسط امپراتور وقت چین «یوی بزرگ» صورت گرفت. در روم باستان هم، سربازان گاهی حقوق خود را به صورت بسته‌های نمک دریافت می‌کردند. حتی امروزه در برخی از فقیرترین کشورهای آفریقا مانند اتیوپی، برخی از عشایر از نمک به عنوان واحد پول استفاده می‌کنند. توده‌های نمکی با وزن حدود ۵ کیلوگرم هنوز هم در شاخ آفریقا، یکی از فقیرترین مناطق این قاره «گردش پولی» دارد.

دندان دلفین به عنوان پول

یکی از عجیب‌ترین ارزهای باستانی را شاید بتوان دندان دلفین دانست که صدها سال در کنار دیگر سنت‌های قدیمی در جزایر سلیمان، مورد استفاده قرار می‌گرفت. در سال ۲۰۰۸ ارزش دلار این کشور جزیره‌ای کاهش یافت. مردم محلی در واکنش به این شرایط به انباشت پول پرداختند که این کار هم به نوبه خود باعث کمبود سکه شد و اوضاع را بدتر کرد. در نتیجه، مردم این کشور به استفاده از پول باستانی رایج یعنی دندان دلفین بازگشتند. به طرزی باورنکردنی ارزش این پول باستانی چهار برابر شد. در ژانویه ۲۰۱۳، روستاییان مالایتا، ۹۰۰ دلفین پوزه بطری را قصابی کردند. ساکنان محلی تأیید کردند پس از آن‌که یک گروه حفاظت مستقر در آمریکا نتوانست غرامت کامل توافق شده را برای جلوگیری از کشتن پستانداران دریایی به آن‌ها پرداخت کند، آن‌ها کشتن دلفین‌ها را از سر گرفتند. تعداد دلفین‌هایی که از سال ۱۹۷۶ تا ۲۰۱۳ به خاطر دندان‌هایشان کشته شدند به بیش از ۱۵ هزار و ۴۰۰ دلفین رسیده است. هنری سوکوفاتو، شکارچی محلی دلفین در این باره به وال استریت ژورنال گفته: «پول مردم سفیدپوست روزی تمام می‌شود، اما دندان دلفین‌ها همیشه برای ما خواهد ماند.»

دانه فلفل به عنوان پول

در یونان باستان، کمبود دانه فلفل باعث ارزش فوق‌العاده آن شد. ظاهراً در قرن پنجم آلاریک ویسیگوت و آتیلا هون از رهبران بزرگ این دوره، هنگامی که به شهر رم حمله کردند هردو به رومی‌ها دستور دادند مقادیر زیادی فلفل سیاه را به عنوان باج به آن‌ها تحویل دهند. در قرون وسطی، دانه‌های فلفل به شکل پذیرفته شده ارز تبدیل شد. در طول قرن پانزدهم میلادی، تقاضای اروپا برای فلفل به قدری زیاد بود که مبادلات این کالا نقش عمده‌ای در ایجاد مسیرهای دریایی از مناطق ادویه خیز شرق دور ایفا می‌کرد. دانه‌های فلفل که «طلای سیاه» نامیده می‌شدند، قبل از قرن نوزدهم آن قدر گران بودند که فقط افراد بسیار ثروتمند می‌توانستند آن‌ها را خریداری کنند و امروزه فلفل سیاه همچنان دارای بالاترین سطح تبادل در جهان است.

چای آجر به عنوان پول

یکی دیگر از ارزهای جذاب باستانی چای آجر است. تولید این محصول پر ارزش با ترکیب ساقه و برگ گیاه چای با گیاهان مختلف و گاهی تراشه‌های چوب صورت می‌گرفت. این مخلوط با استفاده از خون گاو، محکم و فشرده می‌شد و گاهی هم ازکود به عنوان عامل اتصال استفاده می‌شد. روی خشت‌های چای سنتی، حروف چینی یا طرح‌های منحصر به فردی به نمایش گذاشته می‌شد. قبل از سلسله مینگ در چین، این خشت‌های چای که به آن چای فشرده هم می‌گویند، تقریباً به اندازه نمک در مدیترانه ارزش داشت. این خشت‌ها در اشکال و اندازه‌های مختلفی ساخته می‌شدند. ارزش خشت‌ها علاوه بر اندازه‌شان بسته به نوع چای به کار رفته در ساخت آن از جمله چای سیاه، چای سبز و چای تخمیر شده متفاوت بود. در قرن نوزدهم از این محصول به عنوان ارز در چین، روسیه، تبت، سیبری و مغولستان استفاده می‌شد. آجرها ارزش مشخصی داشتند. به عنوان مثال، ۱۲ آجر برای خرید یک گوسفند و ۲۰ آجر برای خرید یک اسب لازم بود. در سیبری، چای آجرها به عنوان نوعی ارز قابل خوردن تا اواخر جنگ جهانی دوم مصرف و همچنین از آن‌ها به عنوان دارو استفاده می‌شد. با ارزش‌ترین چای آجرها از نقاطی مانند هند و برخی مناطق دیگر در تبت می‌آمدند. از این آجرها حتی تا قرن بیستم به عنوان یک نوع ارز استفاده می‌شد به طوری که در جنگ جهانی اول برخی از سربازان به دلیل کمبود پول، از آجر برای خرید کالاهای دیگر استفاده می‌کردند.

ویژگی های پول کالایی

کالاهای مورد استفاده برای معامله ویژگی‌‌های مشخصی داشتند:

مورد طلب عموم مردم بودند.

ارزش داشتند.

بادوام بودن.

قابل‌حمل و راحت بودن.

قابل ذخیره‌‌ کردن بودند.

این پول نوعی از کالا بود که به عنوان نوعی ارزش کار می‌‌کرد.

مشکل اصلی

مشکل اصلی این نوع پول این بود که در مدت زمان طولانی در صورتی که مورد استفاده قرار نمی‌گرفت فاسد می‌شد و از بین می‌رفت. همچنین برخی از این کالاها مثل غلات و چای حجم زیادی را اشغال می‌کردند و نگهداری و حمل آن‌ها سخت و هزینه‌بر بود. این مشکلات در نهایت منجر به ایجاد نوع جدیدی از پول فسادناپذیر از فلزات شد.

صرافی اکسولو

میلاد دهقان

من تلاش می‌کند تا به عنوان یک نماینده از جامعه تریدرها و سرمایه‌گذاران فعال در حوزه ترید ارز دیجیتال و فارکس، دانش و تجربیات خود را به بهترین شکل ممکن به اشتراک بگذارد و افراد را در رسیدن به اهداف مالی و حرفه‌ای خود یاری نماید.

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا